Bosak punktowany
| Abax carinatus | |||||
| (Duftschmid, 1812) | |||||
.png)
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Nadplemię | |||||
| Plemię | |||||
| Podplemię | |||||
| Rodzaj | |||||
| Podrodzaj |
Abax (Abacopercus) | ||||
| Gatunek |
bosak punktowany | ||||
| |||||
Bosak punktowany[1] (Abax carinatus) – gatunek chrząszcza z rodziny biegaczowatych i podrodziny dzierowatych.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1812 roku przez Caspara Erasmusa Duftschmida pod nazwą Carabus carinatus[2]. Wyróżnia się w jego obrębie dwa podgatunki[3][4]:
- Abax carinatus carinatus Duftschmid, 1812
- Abax carinatus sulcatus Fiori, 1899
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Chrząszcz o wydłużonym, szeroko-owalnym ciele długości od 12,9[5] do 18 mm[6][7], ubarwiony w całości lśniąco czarno, włącznie z czułkami i całymi odnóżami[1][5][6]. Przedplecze ma bruzdę wzdłuż środka[1] oraz szerokie dołki przypodstawowe z gęsto rozmieszczonymi, grubymi punktami i zmarszczkami. Pokrywy mają całkowicie obrzeżone podstawy[7][5][6], kanciaste do ząbkowatych barki[7], wyraźnie i gęsto punktowane rzędy[7][5] i pozbawione są chetoporów (punktów szeczecinkowych) przytarczkowych[5]. Międzyrzędy pokryw bywają od płaskich (rzadko) do mniej lub bardziej żeberkowato wyniesionych; u samców są bardziej niż u samic zakrzywione[7]; siódmy jest przynajmniej w barkach kilowato wyniesiony[7][6]. U podgatunku A. c. sulcatus międzyrzędy w pobliżu szwu są częściowo wyniesione kilowato[7]. Skrzydła tylnej pary są uwstecznione[5]. Stopy cechują się ostatnim członem od spodu nagim[6][5].
Ekologia i występowanie
[edytuj | edytuj kod]Owad rozmieszczony od nizin po góry, ale głównie na wyżynach i pogórzach, a na nizinach znajdowany sporadycznie, a w górach osiągający rzędne 750 m n.p.m. Zasiedla lasy, doliny rzeczne i pastwiska[5][8][1]. Postacie dorosłe aktywne są od wiosny do jesieni i stanowią stadium zimujące. Zarówno za dnia, jak i nocą polują na bezkręgowce, zwłaszcza owady i ślimaki[1].
Gatunek palearktyczny. Podgatunek nominatywny znany jest z Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskiej anatolijskiej części Turcji[3][9]. A. c. sulcatus jest endemitem północnych Włoch[3][10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Abax carinatus – Bosak punktowany. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-02-17].
- ↑ Caspar Erasmus Duftschmid: Fauna Austriae, oder Beschreibung der österreichischen Insekten für angehende Freunde der Entomologie. Zweyter Theil. Linz und Leipzig: Akademische Buchhandlung, 1812, s. 66.
- ↑ a b c Y. Bousquet, Pterostichini, [w:] Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume I. Archostemata - Myxophaga - Adephaga, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2003, s. 469-470, ISBN 87-88757-73-0.
- ↑ Wolfgang Lorenz, Abax (Abacopercus) carinatus (Duftschmid, 1812), O. Bánki i inni red. [online], Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021 [dostęp 2024-02-17].
- ↑ a b c d e f g h Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36-44, 248, 288-289.
- ↑ a b c d e Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987, s. 40-47, 61-69, 262-267.
- ↑ a b c d e f g Von Arved Lompe: Gattung: Abax Bonnelli 1810. [w:] Käfer Europas [on-line]. 2021. [dostęp 2024-02-17].
- ↑ Bolesław Burakowski, Maciej Mroczkowski, Janina Stefańska, Chrząszcze – Coleoptera. Biegaczowate – Carabidae, część 2, „Katalog Fauny Polski”, 3, 13, Warszawa: Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, 1974.
- ↑ Wolfgang Lorenz, Abax carinatus carinatus (Duftschmid, 1812), O. Bánki i inni red. [online], Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021 [dostęp 2024-02-17].
- ↑ Wolfgang Lorenz, Abax carinatus sulcatus A.Fiori, 1899, O. Bánki i inni red. [online], Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021 [dostęp 2024-02-17].