Adonis (epos)
Adonis (wł. L'Adone) – obszerny poemat epicki włoskiego barokowego poety Giambattisty Marina.
Charakterystyka ogólna[edytuj | edytuj kod]
L’Adone jest jednym z najobszerniejszych dzieł literatury europejskiej i najprawdopodobniej najdłuższym eposem, jaki kiedykolwiek napisano po włosku[1]. Składa się z dwudziestu pieśni. Liczy ogółem ponad pięć tysięcy strof i około czterdziestu pięciu tysięcy wersów[2]. Poemat został wydany w 1623 roku w Paryżu, w którym autor przebywał pod opieką króla Ludwika XIII[2][1].
Forma[edytuj | edytuj kod]
Swój poemat Marino napisał oktawą (wł. ottava rima)[3][4], czyli strof ośmiowersową, pisaną jedenastozgłoskowcem (wł. endecasillabo)[5], rymowaną abababcc[6]. W czasach Marina strofa ta miała dwustupięćdziesięcioletnią, bogatą tradycję. Przed Marinem oktawą posługiwali się między innymi Giovanni Boccaccio, Luigi Pulci, Matteo Maria Boiardo, Angelo Poliziano, Ludovico Ariosto, Torquato Tasso[7].
- Giunto a quel passo il giovinetto Alcide,
- che fa capo al camin di nostra vita,
- trovò dubbio e sospeso infra due guide
- una via, che’ due strade era partita.
- Facile e piana la sinistra ei vide,
- di delizie e piacer tutta fiorita;
- l’altra vestìa l’ispide balze alpine
- di duri sassi e di pungenti spine.
Treść[edytuj | edytuj kod]
Epos Marina – podobnie zresztą jak poemat Williama Szekspira Wenus i Adonis – opowiada o miłości bogini Wenus i pięknego młodzieńca, księcia Adonisa na Cyprze[1]. Autor oparł się na relacji rzymskiego klasyka Owidiusza, a konkretnie na epizodzie z jego dzieła Metamorfozy (albo Przemiany). Marino rozbudował historię, zawartą przez łacińskiego poetę w około stu linijkach[1], do rozmiarów eposu. Romans śmiertelnika z boginią kończy się tragicznie. Zazdrosny o małżonkę Mars zamienia Adonisa w papugę, a gdy ten powraca, odzyskawszy ludzką postać, ginie w starciu z dzikiem[1]. Współczesnemu czytelnikowi poemat wydaje się bardzo rozwlekły. Ostatnich sześć ksiąg opowiada o historiach podobnych do losów Adonisa, gdy ten już nie żyje[1].
Przekład[edytuj | edytuj kod]
Utwór Giambattisty Marina został przełożony na język polski w XVII wieku przez nieznanego z imienia tłumacza[8]. Monografię tego przekładu przedstawił włoski uczony Luigi Marinelli[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f A Companion to Early Modern Naples. books.google.pl. s. 437. [dostęp 2016-11-25]. (ang.).
- ↑ a b Giambattista Marino, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2016-11-25] (ang.).
- ↑ ottava rima, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2016-11-26] (ang.).
- ↑ Ottava rima. Treccani, la cultura italiana. [dostęp 2016-11-26]. (wł.).
- ↑ endecasillabo. Treccani, la cultura italiana. [dostęp 2016-11-26]. (wł.).
- ↑ Ottava rima. poetryfoundation.org. [dostęp 2016-11-26]. (ang.).
- ↑ Wiktor Jarosław Darasz: Mały przewodnik po wierszu polskim. Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, s. 150-151. ISBN 83-900829-6-9.
- ↑ Jadwiga Miszalska: Przekład literatury włoskiej w staropolszczyźnie w perspektywie porównawczej. ejournals.eu. [dostęp 2016-11-25]. (pol.).
- ↑ Luigi Marinelli: Polski Adon. O poetyce i retoryce przekładu, tłum. Alina Nowicka-Jeżowa, Zofia Ożóg. Świat Literacki, Izabelin, 1997. [dostęp 2016-11-25]. (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Giovan Battista Marino: Adone. it.wikisource.org. [dostęp 2016-11-25]. (wł.).