Ajsza Biby
 Mauzoleum z zewnątrz (2005) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Kondygnacje |
1 |
| Ukończenie budowy |
XI lub XII wiek |
Plan budynku
| |
Położenie na mapie Kazachstanu  | |
 42°50′01,64″N 71°12′37,69″E/42,833789 71,210469
| |
Ajsza Biby (kaz. Айша бибі) – mauzoleum z XI lub XII wieku znajdujące się we wsi Ajszabiby w obwodzie żambylskim w południowym Kazachstanie.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Mauzoleum powstało w XI[1] lub XII wieku[2], za panowania Karachanidów[3]. Zbudowano je wedle podania dla 16-letniej Ajszy, która jechała na spotkanie z ukochanym Emirem z Tarazu i zmarła od ukąszenia węża nad rzeką, do której zeszła, aby się odświeżyć[2]. Fundatorem mauzoleum miał być ów Emir[2]. Możliwe, że inspiracją dla formy budynku w postaci zbliżonej do sześcianu z kopułą były mauzolea z X wieku budowane na terenie Uzbekistanu[4].
Budynek został poddany gruntownej restauracji[3], jedynie zachodnia ściana jest oryginalna, reszta została zrekonstruowana w 2. połowie XX wieku[5]. Zachowane oryginalne elementy mauzoleum, w tym płytka w kształcie czteroramiennej gwiazdy z niejasną inskrypcją są przechowywane w muzeum w Tarazie[6].
Budynek jest wykorzystywany jako muzułmańskie miejsce modlitwy[7].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Budynek na planie kwadratu, nakryty stożkowym dachem[3]. Wszystkie ściany są pokryte rzeźbionymi tablicami terakotowymi[1] z ornamentami geometrycznymi[3], jest to jedyna budowla w Azji Środkowej udekorowana w ten sposób[3]. W każdej ze ścian znajdują się nisze, wejście do środka prowadzi przez niszę wschodnią, w pozostałych znajdują się drewniane okna[3]. We wnętrzu znajduje się grób nakryty tkaniną[3]. W bezpośrednim otoczeniu znajduje się mauzoleum Babaży Katyn[8] z X-XI wieku[9].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Droga do mauzoleów -
Narożnik -
Nisza -
Okno -
Ornamenty
.jpg)
.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Auli-Ata, [w:] Ilustrowana Encyklopedja Trzaski Everta i Michalskiego, Stanisław Lam (red.), t. 1. A-E, Warszawa, s. 214.
- ↑ a b c Echa Jedwabnego Szlaku – Poznaj Świat [online], poznaj-swiat.pl [dostęp 2024-04-02].
- ↑ a b c d e f g Paul Brummell, Kazakhstan, Bradt Travel Guides, 2008, s. 184, ISBN 978-1-84162-234-7 [dostęp 2024-04-02] (ang.).
- ↑ Nancy Shatzman Steinhardt, Yuan: Chinese Architecture in a Mongol Empire, Princeton University Press, 12 grudnia 2023, s. 201, ISBN 978-0-691-25335-0 [dostęp 2024-04-02] (ang.).
- ↑ Francine Giese, Anna Pawlak, Markus Thome, Tomb – Memory – Space: Concepts of Representation in Premodern Christian and Islamic Art, Walter de Gruyter GmbH & Co KG, 25 czerwca 2018, s. 19, ISBN 978-3-11-051734-7 [dostęp 2024-04-02] (niem.).
- ↑ Francine Giese, Anna Pawlak, Markus Thome, Tomb – Memory – Space: Concepts of Representation in Premodern Christian and Islamic Art, Walter de Gruyter GmbH & Co KG, 25 czerwca 2018, s. 19–20, ISBN 978-3-11-051734-7 [dostęp 2024-04-02] (niem.).
- ↑ Catharina Raudvere, Contested Memories and the Demands of the Past: History Cultures in the Modern Muslim World, Springer, 19 grudnia 2016, s. 32, ISBN 978-3-319-39001-7 [dostęp 2024-04-02] (ang.).
- ↑ Mausoleum of Babaji Khatun [online], 21 listopada 2023 [dostęp 2024-04-02] (ang.).
- ↑ Taraz [Mongolopedia Wolna Encyklopedia] [online], mongolopedia.org [dostęp 2024-04-02].