Aleksander Garkowienko
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
atleta cyrkowy, zapaśnik |
Aleksander Garkowienko, ukr. Олександр Гаркавенко (ur. 22 października[1] 1892 w Morozówce (gubernia jekaterynosławska) w Cesarstwie Rosyjskim, zm. 16 września 1944 w Warszawie[2]) – ukraiński i polski[3] atleta cyrkowy i zapaśnik, mistrz świata w zapasach zawodowców z 1931, 1933 i 1935.
Urodził się w mieszanej rodzinie, ojcem jego był potomkiem zaporoskiego Kozaka, matka zaś z domu Rudecka była Polką z Będzina[4]. Uczył się w szkole realnej w Nowoczerkasku, wtedy też zaczął ćwiczyć zapasy, wkrótce zapoczątkował karierę zawodową jako atleta w cyrku i uczestnik pojedynków zapaśniczych w różnych miastach ówczesnej Rosji, w tym zwycięskich spotkań z Iwanem Zaikinem w 1912 oraz ze Stanisławem Cyganiewiczem w 1917 oraz zremisowanego pojedynku z Iwanem Piddubnym w 1913[5]. W 1920 opuścił ojczyznę[5], a w 1921 zamieszkał w Polsce, gdzie występował m.in. w pokazach strongmańskich oraz staczał pojedynki zapaśnicze, m.in. w 1922 zwyciężył Teodora Sztekkera, dzięki czemu uzyskał tytuł zawodowego mistrza Polski[4]. W tymże roku otrzymał obywatelstwo polskie[6]. Wkrótce potem stoczył walki w różnych krajach europejskich, a w połowie lat 20. XX w. przeniósł się do Stanów Zjednoczonych, gdzie stoczył przeszło 200 pojedynków, brał też udział w pokazach strongmańskich[4]. W latach 30. kilkakrotnie wziął udział w walce o tytuł zawodowego mistrza świata w zapasach, wygrywając w 1931 (Hamburg), 1933 (Berlin) i 1935 (Warszawa, cyrk Braci Staniewskich), natomiast w 1934 przegrał walkę finałową w Berlinie z niemieckim sportowcem Hansem Schwarzem[7]. Zginął podczas powstania warszawskiego, gdy w dom, w którym przebywał trafiła niemiecka bomba lotnicza[8].
Garkowienko różnie deklarował swoją narodowość - w wywiadzie dla polskiej gazety w okresie międzywojnia stwierdził, że choć przypisuje mu się narodowość ukraińską albo rosyjską, to "Jestem tylko Polakiem"[4], z kolei podczas hitlerowskiej okupacji Polski zarejestrował się u władz jako Ukrainiec[7].
Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Banasiak P., 2023: Siłacz, który rwał żelazne łańcuchy. Mówią Wieki, 8/2023, s. 48-51.
- Драга В. В., 2006: Гаркавенко Олександр. Енциклопедія Сучасної України (red.: І. М. Дзюба, А. І. Жуковський, М. Г. Железняк i in. НАН України, НТШ. Київ: Інститут енциклопедичних досліджень НАН України, 2006. [3]