Amiton
| |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C10H24NO3PS | ||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
269,34 g/mol | ||||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
bezbarwna ciecz[1] | ||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||
Amiton[a] (VG) – organiczny związek chemiczny z grupy tiofosforanów. Silny insektycyd i potencjalny paralityczno-drgawkowy bojowy środek trujący zbliżony budową do związków V[b].
Oznaczenia i identyfikacja[edytuj | edytuj kod]
- Numer ACX: X1008389-9
- Numer HSDB[4]: 6379
- Oznaczenia wojskowe: VG
- Inne oznaczenia: DSDP, Inferno, Metram, Metramac, w Rosji znany pod nazwą tetram.
Właściwości fizyczne i chemiczne[edytuj | edytuj kod]
Amiton jest bezbarwną, wysokowrzącą (temperatura wrzenia 315 °C) cieczą. Słabo rozpuszcza się w wodzie, jest rozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych. W wodzie powoli hydrolizuje. Substancje z grupy związków V były badane w okresie zimnej wojny głównie pod kątem wykorzystania militarnego.
Właściwości toksyczne[edytuj | edytuj kod]
Amiton ma wysoką toksyczność i trwałość. Łatwo i szybko przenika przez skórę. LD50 dla szczurów przez układ pokarmowy wynosi 3–7 mg/kg. Amiton jest bardzo silnym inhibitorem esterazy cholinowej. Tak jak w przypadku innych związków V mechanizm działania toksycznego nie jest do końca znany.
Działanie toksyczne[edytuj | edytuj kod]
Pierwszymi objawami zatrucia amitonem są zwykle nudności, wymioty, biegunka, angina brzuszna, ślinotok, a także łzotok i ból oczu[c]. Następnie pojawiają się: ból i zawroty głowy, gorączka i ogólne osłabienie. W przypadku zatrucia przez drogi oddechowe pojawia się kaszel i trudności w oddychaniu. Zatrucie amitonem objawia się też rozszerzeniem źrenic, przejściową utratą zdolności akomodacji i niedowidzeniem. Amitron może powodować tachykardię lub bradykardię. Ze strony układu nerwowego objawami są: utrata koordynacji ruchowej, nieskoordynowane skurcze mięśni, trudności w wymawianiu, utrata orientacji w przestrzeni i senność.
Zgon następuje zazwyczaj na skutek uduszenia spowodowanego porażeniem funkcji układu oddechowego (porażenie mięśni oddechowych, silne zwężenie oskrzeli itd.).
Zastosowania[edytuj | edytuj kod]
Od 1954 roku amiton znajduje się w obrocie handlowym (wprowadzony przez Imperial Chemical Industries[d]). Jest używany jako kontaktowy insektycyd i środek roztoczobójczy. Wysoka toksyczność i trwałość ogranicza stosowanie w roli pestycydu. Aktualnie został wycofany z użycia jako bojowy środek trujący. Przypuszczalnie znajduje się na wyposażeniu wojsk Korei Północnej[5]. Nie odnotowano żadnego przypadku zastosowania amitonu jako bojowego środka trującego.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nazwa amiton jest stosowana w odniesieniu do pestycydu.
- ↑ W przeciwieństwie do klasycznych związków V, VG nie jest związkiem fosforoorganicznym, gdyż nie zawiera wiązania P–C.
- ↑ Ponadto u niektórych zwierząt stwierdza się hipotermię.
- ↑ W 1968 firma zaprzestała sprzedaży środków opartych o amiton.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Steven L. Hoenig: Compendium of Chemical Warfare Agents. Nowy Jork: Springer-Verlag, 2006, s. 88–91. ISBN 978-0-387-34626-7.
- ↑ a b Amiton, [w:] ChemIDplus, United States National Library of Medicine [dostęp 2010-08-17] (ang.).
- ↑ Amiton, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: 6542 (ang.).
- ↑ Hazardous Substances Data Bank – Baza Danych Substancji Niebezpiecznych.
- ↑ https://archive.ph/20030508185729/http://www.nti.org/e_research/profiles/NK/Chemical/50_1068.html (en).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- 1000 słów o chemii i broni chemicznej, Zygfryd Witkiewicz (red.), Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987, ISBN 83-11-07396-1, OCLC 19360683.