András Baka

András Baka

Data i miejsce urodzenia	11 grudnia 1952 Budapeszt
węgierski sędzia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
Okres	od 1991 do 2008
prezes Sądu Najwyższego Węgier
Okres	od 2009 do 2012

András Baka (ur. 11 grudnia 1952 w Budapeszcie) – węgierski prawnik, nauczyciel akademicki, reprezentujący Węgry sędzia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (1991–2008), prezes Sądu Najwyższego Węgier (2009–2012).

Życiorys

W latach 1973-1978 odbył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Eötvös Loránd w Budapeszcie. Tam też otrzymał stopień naukowy doktora. Habilitację uzyskał w 1988 w Węgierskiej Akademii Nauk. Od 1978 do 1990 był zatrudniony w Instytucie Nauk Prawnych i Administracyjnych Węgierskiej Akademii Nauk. W 1989 rozpoczął pracę jako profesor prawa konstytucyjnego w Krajowej Szkole Administracji Publicznej, której rektorem został w 1990, a funkcję tę pełnił do 1998. Był ekspertem parlamentu węgierskiego i węgierskiego ministerstwa sprawiedliwości oraz adwokatem. W latach 1991–2008 był reprezentującym Węgry sędzią Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. 22 czerwca 2009 został wybrany przez parlament węgierski na stanowisko prezesa Sądu Najwyższego na 6-letnią kadencję (do 22 czerwca 2015). Z urzędu objął także funkcję przewodniczącego Krajowej Rady Sprawiedliwości, do zadań której należy m.in. opiniowanie projektów ustaw dotyczących sądownictwa. Wykonując obowiązki w tym zakresie poddał krytyce przygotowane przez drugi rząd Viktora Orbána projekty zmian w ustroju państwa, w tym wprowadzenie nowych regulacji konstytucyjnych dotyczących sądownictwa, przewidujących m.in. obniżenie wieku emerytalnego sędziów z 70. do 62. roku życia. Po uchwaleniu przez parlament w kwietniu 2011 Prawa Zasadniczego Węgier, która m.in. zniosła dotychczasowy Sąd Najwyższy (Legfelsőbb Bíróság) zastępując go organem o nazwie Kúria. Mandat dotychczasowego prezesa SN został wygaszony. András Baka pozbawiony został możliwości ubiegania się o stanowisko prezesa Kúrii, m.in. ze względu na obowiązywanie nowego wymogu posiadania minimum 5-letniego zatrudnienia na stanowisku sędziego na Węgrzech. Nowe regulacje pozbawiły go też uprawień przysługujących sędziom w stanie spoczynku oraz zamknęły drogę sądową w przedmiocie ochrony naruszonych praw. 14 marca 2012 András Baka złożył skargę przeciwko Węgrom w Europejskim Trybunale Praw Człowieka. W wyroku z maja 2014 w sprawie Baka przeciwko Węgrom Trybunał stwierdził naruszenie art. 6 i 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka przez to, że nowe prawodawstwo odebrało skarżącemu prawa do sądu oraz spowodowało naruszenie przysługującej mu swobody wypowiedzi. Rząd węgierski zaskarżył wyrok z 2014 do Wielkiej Izby Trybunału. Wielka Izba wydając wyrok 23 czerwca 2016 potwierdziła poprzednie rozstrzygnięcie Trybunału i stwierdziła, że Węgry naruszyły prawo Andrása Baki do sądu i przysługującą mu także na stanowisku prezesa Sądu Najwyższego swobodę wypowiedzi. Powodowi Trybunał przyznał 100 tysięcy euro odszkodowania i zwrotu kosztów.

Życie prywatne

Wstąpił w związek małżeński, z którego urodziło się dwoje dzieci.