Apostoł Andrzej (obraz El Greca)
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
(1603-1614)[1] |
| Medium | |
| Wymiary |
70 × 53,5 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
ok. 1600 |
| Medium | |
| Wymiary |
71,12 × 54,61 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Apostoł Andrzej – obraz hiszpańskiego malarza pochodzenia greckiego Dominikosa Theotokopulosa, znanego jako El Greco.
Portret Świętego Andrzeja należał do cyklu Apostolados. El Greco kilkakrotnie podjął się namalowania cyklu dwunastu portretów świętych i portretu Zbawiciela. Do dnia dzisiejszego zachowały się w komplecie jedynie dwa zespoły; jeden znajduje się w zakrystii katedry w Toledo a drugi w Museo del Greco. Portret z budapeszteńskiego muzeum należy do serii niekompletnych, rozproszonych po różnych kolekcjach.
Opis obrazu[edytuj | edytuj kod]
Postać św. Andrzeja jest związana z Bizancjum, a w tradycji grecko-chrześcijańskiej znany jest jako Protocleitos. El Greco, wychowany na Krecie, ukazał apostoła jako mądrego starca, pełnego godności, o oczach przepełnionych mądrością i głębią być może przypominającego jego pierwszego nauczyciela-mistrza. Andrzej odziany jest w płaszcz na którym widać harmonicznie dobrane tony niebiesko-zielone i żółte. Refleksy światła widoczne są również na włosach i brodzie. Zgodnie z ikonografią chrześcijańską Andrzej przedstawiany był z krzyżem na którym zmarł śmiercią męczeńską. El Greco ograniczył się do ukazania ciężkiego drewnianego pala tworzącego przekątną obrazu. Majestatyczność postaci powoduje, iż symbol jest jedynie częścią kompozycji.
Inne wersje[edytuj | edytuj kod]
Portret Andrzeja Apostoła z budapeszteńskiego muzeum należy do grupy obrazów należących do cyklu portretów zwanych Apostolados powstałych w latach 1600–1614. Według Jose Gudiola należał on do Lopeza Cepero Collection z Sewilli, który zakupił całą serię od spadkobierców Jorge Manuela, syna El Greca. Wersje Apostołów Cepero, znajdują się obecnie w różnych kolekcjach. Przy ich tworzeniu w dużej mierze pomagał mistrzowi Luis Tristán, który przebywał w jego pracowni w latach 1603–1607[2]. Harold Wethey również przypisuje atrybucje obrazu pracowni El Greca. Być może wersja budapeszteńska powstała na bazie portretu Apostoła Andrzeja z tzw. wersji Artache (obecnie w Plandiura Collection w Barcelonie); mniej dopracowaną. Bardzo podobną wersja znajduje się w Rhode Island School of Design w Providence i w Corcoran Gallery of Art w Waszyngtonie[3]. Równie podobny wizerunek Apostoła Andrzeja znajduje się w Los Angeles County Museum of Art[4] należący do tzw. serii apostołów z Almadrones. Jedyną różnicą jest ukazanie w dolnej części obrazu fragmentu poprzecznej belki krzyża. W dwóch innych odmiennych wersjach Apostoła Andrzeja z Muzeum El Greca i z Katedry z Toledo, święty trzyma już krzyż, a nie jedynie belkę.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Gudiol 1983 ↓.
- ↑ J. Gudiol, El Greco s. 296–298.
- ↑ H. Wethey nr kat. X-220.
- ↑ The Apostle St. Andrew | LACMA Collections [online], collections.lacma.org [dostęp 2017-11-15] (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- András Székely: Malarstwo hiszpańskie. Warszawa: WAiF, 1974.
- Harold E. Wethey: El Greco and his school. Princenton University Press, 1962. ISBN 0-517-404990.
- José Gudiol: The complete painting of El Greco. New York: Greenwich House, 1983. ISBN 0-517-404990.