Austropetalia patricia
| Austropetalia patricia | |||
| (Tillyard, 1910) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
Austropetalia patricia | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Austropetalia patricia – gatunek ważki z infrarzędu różnoskrzydłych i rodziny Austropetaliidae.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Holotyp tego gatunku odłowiony został w 1903 roku w Leurze w australijskich Górach Błękitnych. W 1906 roku Robert John Tillyard przypisał go do gatunku Phyllopetalia apollo. Błąd swój skorygował w 1910 roku, opisując na jego podstawie nowy gatunek, Phyllopetalia patricia[2]. W 1916 roku Tillyard przeniósł go do nowego rodzaju Austropetalia[3]. Rodzaj ten pozostawał monotypowym aż do opisania w 1995 roku przez Günthera Theischingera gatunku A. tonyana[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod].jpg)
.jpg)
Ważka dość dużych rozmiarów, holotypowa samica ma 57 mm długości ciała i 41 mm długości przedniego skrzydła[2]. Ubarwienie ma rdzawo- lub ciemnobrązowe z zielonkawym lub żółtawym wzorem[2][5].
Czoło jest szerokie, wysokie[3] z jasną przepaską poprzeczną przez całą szerokość lub tylko po bokach[5]. Warga górna jest szeroka[3] i również ma jasną przepaskę[2]. Oczy złożone stykają się pośrodkowo na krótkim odcinku[3].
Tułów ma na ciemnym tle wzór obejmujący trzy pary jasnych pasów o prostym przebiegu, z których jedna, najwęższa leży na grzbiecie, a dwie pozostałe, trochę szersze, na bokach[2][3]. Pasy na przedzie skrzydłotułowia są wąskie, na większości długości równoległoboczne i oddzielone na odległość większą niż trzykrotność szerokości[5]. Skrzydła mają szereg plam barwy rubinowej do rdzawobrązowej wzdłuż przednich brzegów[2][5]. Plamek tych jest zwykle łącznie sześć, u samic większych niż u samców. Pierwsza leży przy pierwszej żyłce antenodalnej, druga na żyłce subkostalnej w połowie odległości między nasadą skrzydła a nodusem, trzecia na nodusie, czwarta na pierwszej żyłce radialnej w połowie odległości między nodusem a pterostygmą, piąta w nasadowej połowie pterostygmy, a szósta u wierzchołka skrzydła. Czasem obecna jest jeszcze jedna mała plamka między drugą a trzecią z wymienionych[3]. U samic ponadto błona skrzydła wzdłuż żyłek poprzecznych subkostalnych jest silnie pigmentowana, co różni je od samic A. tonyana[5].
Odwłok jest długi, u samca dość smukły, u samicy wyraźnie szerszy[3]. Przysadki odwłokowe samca są krótkie, ale smukłe, około czterokrotnie dłuższe niż szerokie, zbieżne, w połowie długości lekko zakrzywione, na szczycie kanciaste[5]. Epiprokt samca wykształcony jest w formie szerokiej płytki o wierzchołku podzielonym na trzy płaty, z których środkowy jest znacznie większy niż boczne[6]. Wtórny aparat kopulacyjny samca ma ostatni segment pęcherzyka nasiennego (vesicula spermalis) szypułkowaty i zaopatrzony w parę sierpowatych, bardzo długich flagellae[6][3]. Samica ma duże i grube pokładełko[2].
Występowanie i zagrożenie
[edytuj | edytuj kod]Owad ten jest endemitem Nowej Południowej Walii w południowo-wschodniej części Australii. Znany jest tylko z nielicznych blisko położonych stanowisk w Górach Błękitnych oraz z dwóch odizolowanych stanowisk odległych od głównej części zasięgu o około 100 km[1]. Spotykany jest na rzędnych od 200 do 1400 m n.p.m.[5] Bytuje na torfowiskach, strefach rozbryzgu przy wodospadach i wzdłuż wąskich cieków wodnych[1]. W 2014 roku górny limit potencjalnych siedlisk dla tego gatunku oszacowano na 585 km²[1][7], jednak jest on przypuszczalnie bardziej wyspecjalizowany, a jego prawdziwy zasięg znacznie mniejszy[1].
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN umieszczono tę ważkę ze statusem gatunku narażonego na wymarcie (VU). Poza obszarami chronionymi zagraża jej urbanizacja, zużywanie zasobów wodnych i pożary lasów, a wewnątrz tych obszarów turystyka. W dalszej perspektywie zagrożona jest też utratą siedlisk wywołaną globalnym ociepleniem, w tym pożarami i powodziami[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f R.A. Dow, Austropetalia patricia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2019-2.RLTS.T14260328A59256478.en [dostęp 2022-04-05] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Robert John Tillyard. Studies in the life-histories of Australian Odonata. No. 3. Notes on a new species of Phyllopetalia; with description of nymph and imago. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”. 34 (1909), s. 697–708, 1910.
- ↑ a b c d e f g h Robert John Tillyard, Herbert Campion. Life-Histories and Descriptions of Australian Æschninæ; with a Description of a New Form of Telephlebia. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 33 (222), s. 1–83, 1916. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1916.tb00253.x.
- ↑ Günther Theischinger. A second species of Austropetalia Tillyard from Australia (Odonata: Austropetaliidae). „Linzer Biologische Beiträge”. 27 (1), s. 291–295, 1995.
- ↑ a b c d e f g Family Austropetaliidae. W: Günther Theischinger, John Hawking: The Complete Field Guide to Dragonflies of Australia. Collingwood, Australia: CSIRO Publishing, 2006, s. 114. ISBN 978-0-64309-073-6.
- ↑ a b Günter Bechly, Phylogenetic Systematics of Euanisoptera / Aeshnoptera, [w:] Günter Bechly, Phylogenetic Systematics of Odonata, Böblingen 2007.
- ↑ A.A. Bush, D.A. Nipperess, D.E. Duursma, G. Theischinger, E. Turak, L. Hughes. Continental-scale assessment of risk to the Australian Odonata from climate change. „PLoS ONE”. 9 (2), s. 1–12, 2014. DOI: 10.1371/journal.pone.0088958.