Bławatowiec obrożny
| Lipaugus streptophorus[1] | |||
| (Salvin & Godman, 1884) | |||
 Ilustracja załączona do pierwszego opisu, przedstawia samca | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
bławatowiec obrożny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Bławatowiec obrożny[3] (Lipaugus streptophorus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny bławatnikowatych (Cotingidae). Występuje na granicy Wenezueli, Gujany i skrajnie północnej Brazylii. Niezagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Autorami oryginalnego opisu są Osbert Salvin i Frederick DuCane Godman. Ukazał się w 1884 na łamach czasopisma „Ibis”. Zawierał notkę o upierzeniu samca, miejscu znalezienia holotypu (Roraima) i miejscu, do którego przekazano okaz (zapisane jako museo nostro[4] – należy zaznaczyć, że zbiory Goodmana i Salvina trafiły do Muzeum Historii Naturalnej w Londynie). Bławatowiec obrożny otrzymał nazwę Lathria streptophora[4]; obecnie IOC umieszcza go w rodzaju Lipaugus. Gatunek monotypowy[5][6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi blisko 22 cm; pozostałe wymiary (w mm, gdy nie napisano inaczej) przedstawia tabela[6]:
| Skrzydło | Ogon | Dziób | Skok | Masa ciała (g) | |
|---|---|---|---|---|---|
| Samiec | 121–130 | 91–95 | 21–23 | 20,5–21 | 52–65 |
| Samica | 119–126 | 93 | 24–25 | 23 |
Występuje dymorfizm płciowy. U samca wierzch ciała, w tym barkówki, kuper i pokrywy nadogonowe, łupkowoszary, ciemny. Sterówki oraz lotki I przybierają bardziej brązową barwę. Popielata barwa brody i gardła na brzuchu i bokach przechodzi w jaśniejszą. Pokrywy podogonowe w kolorze magenta, podobnie jak obroża na szyi i szersza (do 2 cm) zaczynająca się pod szyją[6]. U młodego samca obszary w kolorze magenta są poprzetykane płowymi piórami. Samica nie posiada barwnych obroży, a jej pokrywy podogonowe są kasztanowe po rdzawocynamonowe. Wygląd ptaka młodocianego nieznany. Osobniki obu płci mają dziób ciemnobrązowy lub czarnobrązowy, jaśniejszy u nasady żuchwy; nogi szare po czarniawe, nieco jaśniejsze na stopach; tęczówka brązowa[6].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Bławatowiec obrożny występuje na granicy Wenezueli, Gujany i skrajnie północnej Brazylii na obszarze szacowanym przez BirdLife International na 47 400 km²[7]. Endemiczny dla obszaru Pantepui. W Brazylii spotykany w rejonie Uei-tepui i Roraima. W Wenezueli wykazany z Sierra de Lema, Ptari-tepui, Aprada-tepui, Acopan-Tepui, Uei-tepui i Roraima; w Gujanie m.in. z Mount Kowa i Kaieteur[6].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem życia L. streptophorus są wilgotne podgórskie i górskie lasy oraz ich obrzeża, od środkowych warstw po korony drzew. Spotykany od 1000 do 1800 (zwykle ponad 1300) m n.p.m. W swoim zasięgu wysokość różni ten gatunek od bławatowca krzykliwego (Lipaugus vociferans), jednak bławatowiec obrożny występuje niżej, na płaskowyżu Potaro. Prócz tego napotkać go można w gęstych lasach wtórnych zdominowanych przez zaczerniowate (Melastomataceae)[6].
Swoją pieśń bławatowiec obrożny prezentuje nieczęsto, nawet w godzinach porannych. Samce mogą zebrać się w grupie 2–3, by śpiewać; wtedy ich głos niesie się na kilkaset metrów. Zdaje się, że system kojarzenia typu lek nie występuje, choć Barnett et al. podaje opis zachowania uznanego za lek, podobnego jak u bławatowca dużego (L. fuscocinereus). Pieśń stanowi czysty gwizd, wznoszący się i opadający, zapisywany jako sueet-suEEEeeeeoo. Często odzywa się również gwizdem skreeyr lub sweeu, w transkrypcji również w formie wee/weest[6]. W porównaniu do innych przedstawicieli Lipaugus, bławatowiec obrożny częściej siada w odkrytych miejscach, np. na wyeksponowanych nagich konarach. Większość pożywienia gatunku stanowią owady, możliwe, że zjada również owoce[8].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Większość informacji nieznana. Snow (1982) wspomina o samicy zbierającej materiał gniazdowy w towarzystwie samca w kwietniu 1986[8].
Status[edytuj | edytuj kod]
Przez IUCN gatunek klasyfikowany jest jako najmniejszej troski (LC, Least Concern)[7]. Mimo ograniczonego zasięgu występowania, gatunek nie kwalifikuje się do rangi narażonego lub zagrożonego – większość środowiska w zasięgu bławatowca obrożnego pozostaje nienaruszona[8]. Występuje na dwóch obszarach uznanych za ostoje ptaków IBA, jest to m.in. Park Narodowy Canaima[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lipaugus streptophorus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Lipaugus streptophorus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Cotingini Bonaparte, 1849 (1822) (wersja: 2020-03-09). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-08].
- ↑ a b Osbert Salvin & Frederick DuCane Godman. Notes on Birds from British Guiana. Part III. „Ibis”. ser. 5 vol. 2, s. 448, 1884.
- ↑ F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Cotingas, manakins, tityras, becards. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-03-06]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Kirwan i Green 2011 ↓, s. 413.
- ↑ a b c Species factsheet: Lipaugus streptophorus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-26]. (ang.).
- ↑ a b c Kirwan i Green 2011 ↓, s. 414.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Guy Kirwan, Graeme Green: Cotingas and Manakins. Londyn: Christopher Helm, 2011. ISBN 978-0-691-15352-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).