Bladoporek płaczący
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
bladoporek płaczący |
| Nazwa systematyczna | |
| Pseudoinonotus dryadeus (Pers.) Murrill N. Amer. Fl. (New York) 9(2): 86 (1908) | |
.jpg)
.jpg)
Bladoporek płaczący (Pseudoinonotus dryadeus (Pers.) Murrill) – gatunek grzybów z rodziny szczeciniakowatych (Hymenochaetaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Pseudoinonotus, Hymenochaetaceae, Hymenochaetales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1800 r. Christiaan Hendrik Persoon, nadając mu nazwę Boletus dryadeus. Później zaliczany był do różnych innych rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1908 r. William Alphonso Murrill, przenosząc go do rodzaju Pseudoinonotus[1].
- Boletus fomentarius var. dryadeus (Pers.) Pers. 1801
- Fomes dryadeus (Pers.) Gillot & Lucand 1890
- Fomitiporia dryadea (Pers.) Y.C. Dai 1999
- Inonotus dryadeus (Pers.) Murrill 1908
- Inonotus dryadeus (Pers.) Murrill 1908 var. dryadeus
- Ischnoderma dryadeum (Pers.) P. Karst. 1879
- Phellinus dryadeus (Pers.) Pat. 1900
- Placodes dryadeus (Pers.) Quél. 1886
- Polyporus dryadeus (Pers.) Fr. 1821
- Polyporus dryadeus var. cellaris Chaillet ex Fr. 1828
- Polyporus dryadeus (Pers.) Fr. 1821 var. dryadeus
- Ungularia dryadea (Pers.) Lázaro Ibiza 1916
- Xanthochrous dryadeus (Pers.) Z. Igmándy 1966
Nazwę polską błyskoporek płaczący zaproponował Władysław Wojewoda w 1999 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako huba drewna, żagiew dębowa i włóknouszek płaczący[3]. W 2021, na wniosek Piotra Tyszko-Chmielowca, Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała używanie nazwy bladoporek płaczący[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Jednoroczna huba, wyrastająca pojedynczo, lub dachówkowato w grupach po kilka sztuk. Ma półkulisty, konsolowaty lub półeczkowaty kształt i szerokość 10–25 cm. Brzeg tępy i przeważnie równy. Do podłoża przyrasta bokiem. Górna powierzchnia aksamitna lub szorstka, nierówna, jamkowata lub gruzełkowata, początkowo o barwie kremowej, potem pomarańczowobrunatnej, ochrowej, rdzawej lub tabaczkowej. Charakterystyczną cechą jest występowanie na powierzchni licznych kropel czerwonobrązowego płynu. Po wyschnięciu pozostają po nich brunatne wklęśnięcia. Miąższ u młodych owocników wodnisty i gąbczasty, u starszych suchy, włóknisty i korkowaty. Ma barwę od płowej do rdzawoczerwonej i jest niewyraźnie strefowany[5].
Hymenofor na dolnej powierzchni, rurkowaty, początkowo białoszary, potem żółtobrunatny. Rurki tworzą jedną warstwę. Mają okrągłe, białe, oszronione pory o długości 5–20 mm. Na 1 mm mieści się ich 2–5[5]. U starszych owocników często zarastają białożółtawą warstwą grzybni[6].
Owocnik posiada dość silny i nieprzyjemny zapach. W smaku jest łagodny, nieco kwaśny[5].
- Cechy mikroskopowe
System strzępkowy monomityczny. Strzępki w warstwie zewnętrznej cienkościenne lub grubościenne, rzadko rozgałęziające się. W KOH barwią się na jasnobrązowo lub ciemnobrązowo. Mają średnicę 10–14 μm i w niektórych miejscach są inkrustowane gumowatą substancją. Strzępki w tramie o średnicy 5–9 μm, jednolicie bladobrązowe, umiarkowanie grubościenne z rzadkimi rozgałęzieniami. W hymenium występują krótkie, grubościenne, nabrzmiałe i zazwyczaj haczykowate szczecinki o brunatnej barwie, długości 25–34 μm i średnicy 9–11 μm. Podstawki jajowate, 4-sterygmowe, o wymiarach 10-30 × 9–11 μm. Zarodniki szerokoelipsoidalne do prawie kulistych, hialinowe, grubościenne, amyloidalne[7].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Występuje na całej półkuli północnej, głównie w strefie klimatu umiarkowanego[7]. Notowany jest także na Hawajach, w Afryce Południowej i Australii[8]. W Polsce jest rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony na wymarcie[9]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Danii, Holandii, Niemczech, Litwie, Szwecji[3].
Występuje w lasach i parkach na żywych drzewach. W Europie i Azji występuje na dębach, ale w Meksyku i Kalifornii głównie na jodłach. W Kalifornii notowano jego występowanie także na cedrach i sosnach[7]. W Polsce występuje na dębach, zwłaszcza na dębie szypułkowym i d. bezszypułkowym. Owocniki rozwijają się od czerwca do listopada[3].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Pasożyt wnikający do drzewa przez rany i atakujący zdrowe, w pełni żywotne drzewa. Zarodniki wnikają głównie przez skaleczone korzenie lub mechaniczne uszkodzenia podstawy pnia. Owocniki pojawiają się głównie na korzeniach i odziomkowej części pnia. Rozwijająca się w drewnie grzybnia powoduje bardzo silną białą zgniliznę drewna. Na porażonym drzewie owocniki tworzą się nieregularnie – nie w każdym roku. Zapobiega się porażeniu przez wygładzanie ran i zabezpieczanie ich fungicydami[5].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Częstszy jest błyskoporek dębowy (Inocutis dryophila). Odróżnia się mniejszymi, kopytkowatymi owocnikami, które w środkowej części kapelusza mają twardą, ciemniejszą, żółto żyłkowaną i ziarnistą wkładkę[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2018-06-06] (ang.).
- ↑ Mycobank. ''Pseudoinonotus dryadeus'' [online] [dostęp 2018-06-06] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-16].
- ↑ a b c d Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.
- ↑ a b Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A. Żagwiowate II (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate II (Mucronosporaceae pileateae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewiowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae), In: J. Kochman, A. Skirgiełło (eds.), Grzyby (Mycota) 3: Podstawczaki (Basidiomycotes). Bezblaszkowce (Aphyllophorales). PWN, 1967, Warszawa, pp. 398+ Pls XXXiX (in Polish).
- ↑ a b c Species Fungorum [online] [dostęp 2018-06-06] (ang.).
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2018-06-07].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.