Bitwa pod Cheroneą (86 p.n.e.)

Bitwa pod Cheroneą

I wojna Rzymu z Mitrydatesem 88–84 p.n.e.
Królestwo Mitrydatesa
Czas	86 r. p.n.e.
Miejsce	Grecja
Wynik	zdecydowane zwycięstwo Rzymu
Strony konfliktu
Rzym Królestwo Pontu
Dowódcy
Sulla Archelaos
Siły
40 000 120 000
Straty
14 (wedle pamiętników Sulli) 110 000
Położenie na mapie Grecji miejsce bitwy
38°30′03,6″N 22°51′50,4″E

Bitwa pod Cheroneą – bitwa rozegrana w roku 86 p.n.e. między wojskami rzymskimi a armią pontyjską podczas pierwszej wojny Mitrydatesa z Rzymem pod Cheroneą w Beocji (Grecja).

Armią rzymską dowodził Sulla, wojskami grecko-pontyjskimi – Archelaos, brat króla Pontu Mitrydatesa VI Eupatora.

Wojska rzymskie liczyły 40 000 żołnierzy, grecko-pontyjskie natomiast aż 120 000 ludzi i 90 rydwanów bojowych. Armia pontyjska stanowiła typową dla ówczesnych armii państw Diadochów mozaikę elementów grecko-macedońskich i wschodnich. Obok tradycyjnej macedońskiej falangi w skład wojsk pontyjskich wchodziły wozy z kosami oraz oddziały określane mianem mosiężnych tarcz.

Przed bitwą Sulla rozkazał zbudować palisadę z okopami na swych flankach, wedle jego planu prace przy fortyfikacjach miały odwrócić uwagę żołnierzy od przytłaczającej przewagi liczebnej wroga i dodatkowo wzbudzić zapał do walki. Jest to pierwszy w historii udokumentowany przypadek taktycznego użycia fortyfikacji polowych.

Bitwa rozpoczęła się od ataku jazdy greckiej na rzymskie fortyfikacje, które pomimo zaciętego oporu obrońców zostały przerwane i przeciwnik dostał się do wnętrza ugrupowania rzymskiego. Uformowanym w czworoboki legionom udało się odeprzeć to natarcie. Całkowitym fiaskiem zakończył się również atak pontyjskich wozów z kosami, wywołując śmiech i ironiczne brawa ze strony Rzymian. Przerażone konie, którym udało się umknąć spod rzymskich strzał i oszczepów, zawróciły i wpadły na własne oddziały, łamiąc ich szyk i siejąc popłoch. W tym momencie ruszyło przeciwnatarcie piechoty i jazdy rzymskiej, które przełamało szyki pontyjskiej falangi.

Straty rzymskie są trudne do ustalenia. Sulla w swych pamiętnikach wymienia jedynie 14 zaginionych legionistów (z których 2 odnaleziono dnia następnego), zaś straty wroga ocenia na przeszło 100 tys. zabitych. Prawdziwość tych liczb, zwłaszcza jeśli chodzi o straty rzymskie, może budzić oczywiste wątpliwości, przyjmuje się jednak, iż rzymskie straty w bitwie były rzeczywiście znikome, zaś pontyjskie bardzo znaczne.

Przyczyn tak sromotnej klęski olbrzymiej pontyjskiej armii upatruje się głównie w jej słabej jakości i wyszkoleniu. Szczególnie falangiści pontyjscy byli źle przygotowani, wielu z nich zwerbowano naprędce spośród wyzwoleńców. Również sposób prowadzenia walki przez armię pontyjską, typowy dla armii państw Diadochów, był już w I wieku p.n.e. stosunkowo przestarzały. Po klęskach rozmaitych armii państw basenu Morza Śródziemnego bazujących na macedońskiej falandze zadanych im przez Rzym w II wieku p.n.e. (Pydna, Magnezja) wiele owych państw zaczęło rezygnować z tego typu formacji, starając się raczej wzorować na taktyce armii rzymskiej. Armia Mitrydatesa walczyła jednak bardzo tradycyjnie, łącząc, podobnie jak wcześniej armie Seleucydów czy Ptolemeuszy, wzorce macedońskie i wschodnie.

Nowoczesna, świeżo zreformowana przez Mariusza armia rzymska miała już wówczas od dawna ugruntowaną pozycję najlepszej armii basenu Morza Śródziemnego i choć siły, jakimi dysponował wówczas Sulla w Grecji, wydawać się mogą szczupłe wobec armii króla Pontu, składały się jednak z doskonale wyszkolonych i zaprawionych w bojach żołnierzy, co zrównoważyło przewagę liczebną wroga i przyniosło rzymskiej armii całkowite zwycięstwo.

Zobacz też

• Bitwa pod Orchomenos

Bibliografia

• Dupuy R.E., Dupuy T.N. – „Historia wojskowości. Starożytność- Średniowiecze. Zarys encyklopedyczny”, DW Bellona/OW Rytm, Warszawa 1999, s. 88, ISBN 83-11-09079-3