Bokochód śmiały
| Xysticus audax | |||
| (Schrank, 1803) | |||
 Samica | |||
_-_male_Crab_spider_(10797517844).jpg) Samiec | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
bokochód śmiały | ||
| Synonimy | |||
| |||
Bokochód śmiały[1] (Xysticus audax) – gatunek pająka z rodziny ukośnikowatych.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został w 1803 przez Franza de Paulę von Schranka jako Aranea audax[2]. W rodzaju Xysticus umieścił go w 1835 roku Carl Ludwig Koch[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Samce osiągają od 3,5[4] do 5 mm[5], a samice od 3,8 do 8 mm długości ciała[4]. Karapaks zmierzony u 18 samców miał od 1,97 do 2,91 mm długości i od 1,88 do 2,59 mm szerokości, a u 28 samic od 1,88 do 2,93 mm długości i od 1,84 do 2,,83 mm szerokości. Ubarwienie karapaksu jest zmienne, od jasno- do ciemnobrązowego, o podłużnej przepasce środkowej ciemniejszej z przodu i jaśniejszej z tyłu, a bokach u samic ciemno nakrapianych[5]. Ciemne pasy boczne mogą być z tyłu podzielone[4]. Szczękoczułki mogą być od żółtawobiałych przez brązowe po ciemnoszarawobrązowe[4][5]; na przedzie uzbrojone są w dwa długie kolce[4]. Sternum ma kolor żółtawobiały, żółtawy lub jasnobrązowy z ciemnym nakrapianiem[5]. Odnóża są zwykle ciemne z jasnymi, kontrastującymi plamkami i jasnymi członami odsiebnymi[4][5], rzadziej odnóża są głównie jasne i tylko dwie ostatnie pary mają brązowawe łaty. Opistosoma (odwłok) ma u samca wierzch ciemnobrązowy z białawą, wyraźnie powcinaną przepaską środkową i matowo żółtawobiałymi brzegami. U samic owa przepaska i brzegi mogą być białawoszare, a przepaski boczne brązowe lub wzór na opistosomie może być słabo zaznaczony[5].
Nogogłaszczki samca mają krótką goleń z dwiema pieńkowatymi apofizami: ustawioną pod kątem prostym i z prostym szczytem apofizą wentralną (brzuszną) oraz szeroką u nasady i zwężoną ku szczytowi retrolateralną[4][5]. Apofyza medialna buławki płciowej jest T-kształtna z częścią nasadową mniej więcej tak szeroką jak długą[4], zaś apofiza prolateralna łopatowata[5]. Węstgowaty embolus jest szeroki, o niepodzielonym szczycie, o części przezroczystej zagiętej[4][5]; wychodzi on z przednio-bocznej części tegulum, przechodzi obok szczytu alweolusa i kończy się po tylno-bocznej stronie grubego tutaculum[5].
Samica ma płytkę płciową z przedsionkiem podzielonym szeroką przegrodą, krawędziami przednimi zaopatrzonymi w jeden niski i wyraźny ząbek każda[5], a krawędziami wewnętrznymi rowków silnie pośrodku zesklerotyzowanymi. Przewody poziome w wulwie leżą z tyłu woreczkowato nabrzmiałych ścian przewodów kopulacyjnych[4]. Zbiorniki nasienne są mniej lub bardziej podzielone na płaty, z których tylne są silnie zesklerotyzowane[5].
Występowanie i biologia[edytuj | edytuj kod]
Pająk palearktyczny, znany z Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Estonii, Litwy, Łotwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Serbii, Czarnogóry, Macedonii, Grecji, Rosji (do części europejskiej po dalekowschodnią), Turcji, Gruzji, Armenii, Kazachstanu i Japonii. Zasięg pionowy dochodzi do 2300 m n.p.m.[4].
Gatunek pospolity[4]. Zasiedla łąki, gaje, wrzosowiska i suche lasy[5]. Bytuje na roślinności i w ściółce. Dojrzałe samce są aktywne od kwietnia do sierpnia[4], zaś samice przez cały rok[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Heiko Bellmann, Pająki i inne pajęczaki, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2021, s. 278, ISBN 978-83-7763-486-8.
- ↑ F. von P. Schrank. Fauna Boica. Durch dachte Geschichte der in Baiern einheimischen und Zahmen Tiere. „Landshut”. 3 (1), s. 229-244, 1803.
- ↑ C.L. Koch: Arachniden. W: Deutschlands Insecten. G.A.W. Herrich-Schäffer. Heft: 1835.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Wolfgang Nentwig, Theo Blick, Daniel Gloor, Ambros Hänggi, Christian Kropf: Xysticus audax. [w:] Araneae. Spiders of Europe. Version 07.2018 [on-line]. Universität Bern. [dostęp 2018-07-27].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n S. Almquist. Swedish Araneae, part 2--families Dictynidae to Salticidae. „Insect Systematics & Evolution, Supplement”. 63, s. 285-601, 2006.