Bulla gnieźnieńska
Bulla gnieźnieńska - bulla papieska wydana 7 lipca 1136, znosząca zwierzchność arcybiskupstwa magdeburskiego nad Kościołem polskim.
Bulla ta jest bardzo ważna dla historyków języka polskiego, zawiera bowiem ok. 410 polskich nazw miejscowych i osobowych spisanych w formie oryginalnej. Bulla gnieźnieńska otwiera epokę piśmienną Polski. Aleksander Brückner nazwał ją "złotą bullą języka polskiego".
Okoliczności powstania
W 1133 roku arcybiskup Magdeburga, Św. Norbert z Xanten, wykorzystał fakt, że kler polski poparł wybór antypapieża Anakleta II i wystarał się u Innocentego II o bullę oddającą mu władzę nad archidiecezją gnieźnieńską. Po jego śmierci wskutek długotrwałych (1133-1136) zabiegów dyplomatycznych Bolesława Krzywoustego i arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba ze Żnina, Innocenty II wydał bullę gnieźnieńską - uniezależniając tym samym Kościół gnieźnieński od Magdeburga.
Dalsze losy
W czasie II wojny światowej Bulla została zrabowana przez wojska niemieckie i wywieziona na zachód wraz z innymi zabytkami Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie. Podczas zdobywania Niemiec przez wojska radzieckie, Bulla po raz kolejny została skradziona – tym razem przez żołnierzy radzieckich. Została wywieziona do Moskwy, skąd pod koniec lat 50. ostatecznie trafiła z powrotem do Gniezna.
Podczas badań przeprowadzonych w Bibliotece Narodowej pod koniec lat 50. przez profesora Andrzeja Wyczańskiego odkryto, że przy naświetlaniu ultrafioletem, spod normalnego, znanego wszystkim tekstu, ukazują się ślady innego - wymytego. Odkrycie to sugeruje że Bulla, najprawdopodobniej już w kraju, była "poprawiana". Niestety z braku odpowiednich urządzeń zaniechano dalszych badań, nie zostały one wznowione do dnia dzisiejszego.
Zobacz też
- Św. Norbert z Xanten
- Złoty Kodeks Gnieźnieński
- Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie
- Archidiecezja gnieźnieńska
- Arcybiskupi gnieźnieńscy i prymasi Polski