Chłopska Dola
| Państwo | |
|---|---|
| Pierwszy numer |
1916 |
| Ostatni numer |
1919 |
| Redaktor naczelny | |
| OCLC | |
Chłopska Dola – polskie czasopismo adresowane do mieszkańców wsi, wydawane w latach: 1916 oraz 1918-1919.
Pierwszy numer czasopisma ukazał się w konspiracji, z datą „czerwiec 1916”, przy czym nie ujawniono ani miejsca wydania, ani składu redakcji. W podtytule zamieszczono natomiast fałszywą informację: Organ Polskiego Stronnictwa Ludowego[1].
Materiały opublikowane w konspiracyjnej Chłopskiej Doli miały wymowę jednoznacznie niepodległościową. Atakowały okupantów Królestwa Polskiego: głównie Austro-Węgry, ale także Cesarstwo Niemieckie, m.in. informowano o przypadkach strzelania przez żandarmów do chłopów, porównywano okupantów z rosyjskim zaborcą. Ponadto w winiecie znajdowało się wezwanie: „Od niewoli moskiewskiej, pruskiej i austriackiej wybaw nas, Panie”[2]. Z tego powodu władze Polskiego Stronnictwa Ludowego w Królestwie Polskim, działającego legalnie za przyzwoleniem okupantów, protestowały przeciwko podszywaniu się anonimowego wydawcy pod PSL[1].
Oświadczenie Zarządu Głównego PSL w tej sprawie ukazało się 18 czerwca 1916 na łamach organu prasowego stronnictwa ukazującego się pod nazwą Polska Ludowa:
„Pismo Chłopska Dola, drukowane nie wiadomo gdzie i przez niewiadomych ludzi, nie jest organem Polskiego Stronnictwa Ludowego i zostało wydane bez wiedzy Zarządu Głównego. Nie wchodząc w treść pisma Zarząd Gł. PSL protestuje stanowczo przeciwko nadużywaniu firmy Stronnictwa. Wszystkie pisma prosimy o przedrukowanie.”[3]
Treść konspiracyjnej Chłopskiej Doli wskazuje, że była ona redagowana na terenie okupacji austriackiej (Generalne Gubernatorstwo Lubelskie)[2], ponieważ przygniatająca większość informacji pochodziła z tego terenu, głównie z Radomskiego i Kieleckiego (stąd bibliografowie przyjmują jako prawdopodobne miejsce wydania Kielce[4], Kieleckie[5] lub Radom[2]). Natomiast korespondencje z obszaru okupowanego przez Niemcy (Generalne Gubernatorstwo Warszawskie) były nieliczne i specjalnie wyróżnione (np. Z Kujaw, okupacja niemiecka)[2],
Redaktor PSL-owskiej Polski Ludowej Aleksander Bogusławski wspominał po latach (w 1963[2]), że działacze PSL od początku byli przekonani o tym, że gazeta została wydana przez osoby spoza tego stronnictwa, a zwłaszcza podejrzewali o autorstwo tej „fałszywki” Mariana Malinowskiego[2], członka Centralnego Komitetu Robotniczego Polskiej Partii Socjalistycznej – Frakcji Rewolucyjnej[2]. Jakby potwierdzeniem tych podejrzeń było wznowienie tytułu Chłopska Dola w lutym 1918, tym razem jako „organu Polskiej Partji Socjalistycznej dla bezrolnych i małorolnych”, którego redaktorem odpowiedzialnym był właśnie Marian Malinowski[5].
W pierwszych numerach odrodzonego czasopisma motto w winiecie brzmiało: „Niech żyje jedność chłopów z robotnikami”[6]. Od numeru 5 z 23 grudnia 1918 pojawiły się znaczące zmiany. W winiecie pojawiło się nowe motto: „Niech żyje Niepodległa Zjednoczona Republika Ludowa! Niech żyje jedność robotników i włościan! Chłop potęgą jest i basta! St. Wyspiański”[7] i właśnie od tego numeru Chłopska Dola została połączona z wydawaną od 1917 przez PPS – Frakcję Rewolucyjną gazetą Nowiny Socjalistyczne[8]. Czasopismo było wydawane do 1919 pod redakcją Mariana Malinowskiego jako organ Centralnego Komitetu Robotniczego PPS pod tytułem Chłopska Dola, Nowiny Socjalistyczne[9]. Ostatni, 34 numer ukazał się z datą 24 lipca 1919[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Szczechura 1967 ↓, s. 482.
- ↑ a b c d e f g Szczechura 1967 ↓, s. 483.
- ↑ Oświadczenie. „Polska Ludowa”, s. 11, 1916-06-18. Warszawa: Polskie Stronnictwo Ludowe w Królestwie Polskim.
- ↑ Chłopska Dola. Organ Polskiego Stronnictwa Ludowego.. NUKAT – katalog zbiorów polskich bibliotek naukowych. [dostęp 2019-12-16].
- ↑ a b Turowska-Bar 1963 ↓, s. 64.
- ↑ Chłopska Dola. Organ Polskiej Partji Socjalistycznej dla bezrolnych i małorolnych. Niech żyje jedność chłopów z robotnikami.. NUKAT – katalog zbiorów polskich bibliotek naukowych. [dostęp 2019-12-16].
- ↑ a b Chłopska Dola (Nowiny Socjalistyczne). Organ Polskiej Partii Socjalistycznej, poświęcony sprawom ludu pracującego na wsi / wyd. Centralny Komitet Robotniczy P.P.S.; red. Marjan Malinowski (Wojtek).. NUKAT – katalog zbiorów polskich bibliotek naukowych. [dostęp 2019-12-16].
- ↑ Nowiny Socjalistyczne. Pismo Polskiej Partji Socjalistycznej dla ludu pracującego na wsi.. katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2019-12-16].
- ↑ Chłopska Dola. Organ Polskiej Partji Socjalistycznej dla bezrolnych i małorolnych / [Redaktor odpowiedzialny Marian Malinowski „Wojtek”.]. katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2019-12-16].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Irena Turowska-Bar: Polskie czasopisma o wsi i dla wsi. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1963, s. 64.
- Tomasz Szczechura. Wątpliwości bibliograficzne. „Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego”. 9, s. 479–485, 1967. Warszawa: Zakład Historii Ruchu Ludowego przy NK ZSL.