Chrysobothris leonhardi
| Chrysobothris leonhardi | |||
| Obenberger, 1916 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Chrysobothris s.str. | ||
| Gatunek |
Chrysobothris (Chrysobothris) leonhardi | ||
| Synonimy | |||
| |||
Chrysobothris leonhardi – gatunek chrząszcza z rodziny bogatkowatych i podrodziny Buprestinae.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Takson ten opisany został po raz pierwszy w 1916 roku przez Jana Obenbergera na łamach „Wiener entomologische Zeitung” jako odmiana zrąbienia dębowca. Jako lokalizację typową wskazano Bułgarię[1]. W 1934 roku wyniesiony został przez Obenbergera do rangi osobnego gatunku[2]. W drugiej połowie XX wieku część autorów uznawała go za podgatunek zrąbienia dębowca. Redeskrypcji C. leonhardi dokonał w 1989 roku Jiří Kolibáč na łamach „Deutsche Entomologische Zeitschrift”[3].
W obrębie tego gatunku wyróżnia się dwa podgatunki[4]:
- Chrysobothris leonhardi leonhardi Obenberger, 1916
- Chrysobothris leonhardi turcica Magnani, 1996
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz o ciele długości od 9 do 11 mm, w zarysie nieco krótszym i szerszym niż u zrąbienia dębowca. Wierzch ciała jest dwubarwny. Głowa i przedplecze są złociste do metalicznie czerwonopurpurowych, zawsze z zielonymi obwódkami oczu i krawędziami przedplecza. Pokrywy są metalicznie ciemnoniebieskie do czarniawych z trzema parami złocistożółtawych dołków[3]. Spód ciała jest metalicznie niebieskozielony z ognistoczerwonymi bokami sternitów[5][3].
Powierzchnia głowy jest gęsto punktowana z wyjątkiem niepunktowanej V-kształtnej płytki na ciemieniu. Białe włoski porastają poprzeczną wypukłość czoła[3]. Czułki są lekko zakrzywione i mają wydłużone człony pierwszy i trzeci[5]. Barwa czułków oprócz czerwonego pierwszego członu jest niebieskozielona. Poprzeczne przedplecze ma prawie równoległe brzegi boczne. Tarczka ma obrys trójkąta równobocznego[3]. Na powierzchni pokryw występują słabiej niż u zrąbienia świerkowego zaznaczone żeberka podłużne, zwłaszcza w przedniej połowie i po bokach pokryw wypłaszczone. Przestrzenie między żeberkami są regularnie, drobno, gęsto punktowane i pozbawione zmarszczek. Na każdej pokrywie znajdują się trzy okrągłe dołki o mniejszych niż u zrąbienia sosnowego i C. solieri rozmiarach; przedni z nich leży niedaleko tarczki, a środkowy i tylny są węższe niż dwie przestrzenie między żeberkami. Brzegi boczne pokryw w tylnych ⅔ są piłkowane mocniej niż u zrąbienia dębowca[5][3]. Przedpiersie wypuszcza szeroki wyrostek międzybiodrowy z trzema ząbkami, z których boczne nie są krótsze niż środkowy. Odnóża przedniej pary mają silnej budowy uda z mocnym, tępym zębem skierowanym ku przodowi[5]. Odnóża tylnej pary odznaczają się stopami o członie pierwszym niemal tak długim jak trzy następne razem wzięte[3].
Odwłok u samca ma siódmy sternit na tylnej krawędzi głęboko, półokrągło wykrojony z parą dość tępych, zbieżnych kolców w narożach. U samicy sternit ten również ma tylną krawędź półokrągło wykrojoną, jednak kolce są równoległe do lekko rozbieżnych. Genitalia samca cechują się obecnością dziewięciu par ząbków brzeżnych na bokach tępo zakończonego fallusa[5][3]. Pokładełko samicy jest krótsze niż u zrąbienia dębowca[3].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owad ten jest polifagiem. Kambiofagiczne larwy żerują pod korą dębów, orzecha włoskiego i śliw[6]. Wyrośnięte larwy znajdywane były w gałęziach o średnicy od 3 do 5 cm[7].
Gatunek palearktyczny, subendemit bałkański[7]. Podgatunek nominatywny znany jest ze Słowacji, Węgier, Chorwacji, Bułgarii, Macedonii Północnej i Grecji[8][3][7]. Podgatunek C. l. turcica występuje endemicznie w Turcji[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jan Obenberger. Studien iiber paláarktische Buprestiden. 1. Teil. „Wiener entomologische Zeitung”. 35, s. 235-278, 1916.
- ↑ Jan Obenberger, Buprestidae, [w:] W. Junk, S. Schenkling, Coleopterorum Catalogus Pars 132, 1934, s. 569-781.
- ↑ a b c d e f g h i j Jiří Kolibáč. Redescription and re‐evaluation of Chrysobothris leonhardi Obenberger, 1916 (Col. Buprestidae). „Deutsche Entomologische Zeitschrift (neue Folge)”. 36 (1‐3), s. 161-164, 1989. DOI: 10.1002/mmnd.19890360123.
- ↑ C.L. Bellamy: Genus Chrysobothris Eschscholtz 1829. [w:] A Checklist of World Buprestoidea [on-line]. [dostęp 2023-08-23].
- ↑ a b c d e Karl Wilhelm Harde: Familie Buprestidae (Prachtkäfer). W: Die Käfer Mitteleuropeas Band 6: Diversicornia. Heinz Freude, Karl Wilhelm Harde, Gustav Adolf Loshe (red.). Krefeld: Goecke & Evers Verlag, 1979, s. 203–247.
- ↑ Willem N. Ellis: Chrysobothris leonhardi (Obenberger, 1916). [w:] Plant Parasites of Europe. Leafminers, galls and fungi [on-line]. bladmineerders.nl, 2001-2023. [dostęp 2023-08-18].
- ↑ a b c d Svatopluk Bílý. Summary of the bionomy of the Buprestid beetles of Central Europe (Coleoptera: Buprestidae). „Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae”. Supplementum 10, 2002. ISSN 0231-8571.
- ↑ Chrysobothris (Chrysobothris) leonhardi Obenberger, 1916. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-08-27].