Przejdź do zawartości

Chwostka wspaniała

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Chwostka wspaniała
Malurus splendens[1]
(Quoy & Gaimard, 1830)
Ilustracja
Samiec podgatunku nominatywnego
Ilustracja
Samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

chwostkowate

Podrodzina

chwostki

Rodzaj

Malurus

Gatunek

chwostka wspaniała

Synonimy
  • Saxicola splendens Quoy & Gaimard, 1830[2]
Podgatunki

zobacz opis w tekście

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Chwostka wspaniała[4] (Malurus splendens) – gatunek małego ptaka z rodziny chwostkowatych (Maluridae), jeden z 12 przedstawicieli rodzaju Malurus. Zasiedla Australię.

Systematyka i zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Opisana została przez parę francuskich lekarzy i zoologów w 1830 roku. Pierwotnie otrzymała nazwę naukową Saxicola splendens. Okaz, na podstawie którego opisano gatunek, pochodził z King George Sound. Jeden z podgatunków, melanotus, niekiedy wydzielany jest do rangi osobnego gatunku, jako chwostka turkusowa. Obecnie uznaje się 4 podgatunki[2][4][5][6][7]:

  • chwostka wspaniała (M. s. splendens) (Quoy & Gaimard, 1830) – subtropikalna południowo-zachodnia i zachodnio-środkowa Australia
  • chwostka lazurowa (M. s. callainus) Gould, 1867; poprzednio M. s. musgravi Mathews, 1922 – środkowa i południowo-środkowa Australia
  • M. s. emmottorum Schodde & Mason, 1999 – północno-wschodnia Australia (środkowy Queensland)
  • chwostka turkusowa (M. s. melanotus) Gould, 1841 – wschodnio-środkowa Australia

Biotop

[edytuj | edytuj kod]

Środowiskiem chwostki wspaniałej są lasy, skrub oraz sawanna[3].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Występuje bardzo wyraźny dymorfizm płciowy w okresie godowym, w okresie pozalęgowym obie płci wyglądają bowiem identycznie. Młode przypominają samice, lecz nie są opalizujące. Obie płcie mierzą 12–14 cm, ważą średnio około dziewięciu gramów.

Samce są zawsze opalizujące w miejscach turkusowych. Samiec podgatunku nominatywnego różni się od tego „normalnego” jedynie barwą wierzchu głowy, która nie jest ciemnoniebieska. Ma turkusową całą głowę, grzbiet oraz pokrywy podogonowe. Ma czarną maskę, obrożę i przepaskę na piersi. Spód ciała jest ciemnoniebieski, natomiast sterówki, skrzydła i kuper niebieskie. Lotki są nieco szarawe, ale na lotkach II-rzędu widoczny turkusowy obszar.

U podgatunku melanotus przepaska jest cieńsza, spód ciała z tyłu jasny. U samca podgatunku emmottorum niebieska barwa piersi kończy się wraz z cienką przepaską. Ma on także czarny kark i kuper oraz brązowe skrzydła, jest także mniej intensywnie ubarwiony. Ogon jest jakby zszarzały. Ciemnymi barwami charakteryzują się samce formy callainus. Przepaska jest dość gruba, poza głową cały granatowy, z turkusowym karkiem.

Samice prawie nie posiadają opalizujących elementów upierzenia. U podgatunku nominatywnego jedynie ogon turkusowy, z wierzchu jasnokawowe, od spodu jasne. Na skrzydłach mają nieco szaroniebieskiej barwny. Podgatunek emmottorum z jaśniejszym grzbietem i pomarańczowawą otoczką wokół oka. U formy melanotus wierzch ciała brązowy, a spód brudnobiały.

Zachowanie

[edytuj | edytuj kod]

Podobnie jak inne chwostki, na ziemi, w zaroślach, poszukuje owadów. Szuka jedzenia razem z innymi chwostkami wspaniałymi. Wydaje szybkie serie nieco metalicznych pisków.

Gniazduje kooperatywnie. Samica sama buduje gniazdo, jest także jedyną w grupie, która wysiaduje jaja. W jednym zniesieniu jest ich 2–3. Inkubacja trwa 15 dni, młode spędzają w gnieździe około 11 dni.

Status

[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje chwostkę wspaniałą za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Całkowita liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako lokalnie dość pospolity. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Malurus splendens, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b Rowley, I. & Russell, E.: Splendid Fairy-wren (Malurus splendens). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2019. [dostęp 2019-12-16].
  3. a b c BirdLife International, Malurus splendens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2019-3 [dostęp 2019-12-16] (ang.).
  4. a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Malurinae Swainson, 1831 - chwostki (wersja: 2020-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-15].
  5. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Lyrebirds, scrubbirds, bowerbirds, Australasian wrens. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-15]. (ang.).
  6. Splendid Fairy-wren (Malurus splendens). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2010-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-30)]. (ang.).
  7. D. Lepage: chwostka wspaniala. [w:] Avibase – Światowa baza danych ptaków [on-line]. [dostęp 2020-12-15].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]