49°13′06″N 20°07′24″E/49,218361 20,123222Cień Księżyca
| ||
| Państwo |  Słowacja
| |
| Położenie | Tatry Wysokie zbocze Horwackiego Wierchu | |
| Długość | 30 500 m | |
| Głębokość | 451 m | |
| Deniwelacja | 451 m | |
| Wysokość otworów | 1767 m n.p.m. | |
| Data odkrycia | 2004 | |
| Odkrywca | Igor Pap i Branislav Šmída | |
Położenie na mapie Tatr   Cień Księżyca | ||
| 49°13′06″N 20°07′24″E/49,218361 20,123222
| ||
Cień Księżyca lub Jaskinia w Horwackim Wierchu (słow. Mesačný tieň) – jaskinia w słowackich Tatrach Wysokich, w masywie Szerokiej Jaworzyńskiej (Široká). Jest to w chwili obecnej najdłuższa znana jaskinia całych Tatr[1]. Jej otwór znajduje się na wysokości 1767 m n.p.m. w górnej części Doliny Spismichałowej (Spišmichalova dolina), na południowo-zachodnim zboczu Horwackiego Wierchu (Horvátov vrch), nieco na wschód od otworu Jaskini Spismichałowej[2].
Niepozorny, zarośnięty trawą otwór wejściowy o rozmiarach 1 × 0,5 m[3] odkryli 26 czerwca 2004 roku Igor Pap i Branislav Šmída ze Speleoklubu Uniwersytetu Komeńskiego w Bratysławie. Po pokonaniu początkowego 4-metrowego ciasnego komina dotarli do 25-metrowej studni, na której dnie panował wyraźny przewiew powietrza, świadczący o istnieniu dalszych partii jaskini. Kolejne wyprawy doprowadziły do odkrycia i pokonania systemu zacisków prowadzących na głębokość 52 metrów, gdzie w labiryncie wielkich bloków udało się znaleźć dalszą drogę w głąb jaskini. Do końca września 2004 roku odkryto około 2,5 km korytarzy[4].
Ekspedycje do jaskini w kolejnych latach doprowadziły do zejścia na głębokość 441 m do syfonu „Medúzka”, a po jego pokonaniu do osiągnięcia -451 m (jest to aktualna głębokość Cienia Księżyca). Równocześnie odkrywano rozległy labirynt podziemnych sal, korytarzy, studni i meandrów, zwiększając długość poznanych ciągów systemu do blisko 30,5 km (stan na październik 2012)[5]. Tym samym jaskinia awansowała na pierwsze miejsce w rankingu najdłuższych tatrzańskich jaskiń, przewyższając pod tym względem system Jaskini Wielkiej Śnieżnej. Jest to równocześnie druga pod względem długości (po systemie Jaskiń Demianowskich w Niżnych Tatrach) i trzecia pod względem głębokości (po systemie Hipmanových jaskýň w Niżnych Tatrach i Jaworzynce w Tatrach Wysokich) jaskinia Słowacji. Jej eksploracja jest jeszcze daleka od zakończenia. Speleolodzy szukają też potencjalnych innych otworów jaskini na powierzchni[6].
W Cieniu Księżyca panuje stale niska temperatura (3-4 °C) i blisko 100-procentowa wilgotność względna. Jaskinia pozbawiona jest szaty naciekowej[7]. Niektóre partie są bardzo obszerne: sale osiągają wymiary 80 × 40 m i wysokość 15-20 m (sala „Tatra Open”)[4], studnie głębokość do 156 m („komín Adri”)[5], a meandry utworzone przez płynące tam niegdyś podziemne rzeki – w przekroju do 4 × 10 m[8].
Jaskinia powstawała w okresach międzylodowcowych (interglacjałach) wskutek działania wód pochodzących z topiących się lodowców i pól firnowych[4]. Procesy kształtujące jaskinię zachodzą również współcześnie. Pod wpływem grawitacji i wstrząsów sejsmicznych w niektórych miejscach co jakiś czas od stropu odpadają bloki skalne. Na przełomie lat 2009/2010 spory obryw (ok. 100 m³) zdewastował obóz speleologów na głębokości 260 metrów, niszcząc trzy z czterech pozostawionych tam namiotów[1].
Odkrywcy jaskini nadali jej poetycką nazwę Cień Księżyca. Według Józefa Nyki, jest ona niezgodna z tradycjami nazewnictwa tatrzańskiego, stosuje on więc nazwę „Jaskinia w Horwackim Wierchu”[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Mesačný tieň sa stal najdlhšou jaskyňou Tatier (strona zarchiwizowana) (słow.). [dostęp 2014-01-12].
- ↑ Jarosław Januszewski, Grzegorz Głazek, Witold Fedorowicz-Jackowski: Tatry i Podtatrze, atlas satelitarny 1:15 000. Warszawa: GEOSYSTEMS Polska Sp. z o.o., 2005. ISBN 83-909352-2-8.
- ↑ Mesačný tieň (słow.). [dostęp 2009-10-11].
- ↑ a b c Podzemný tatranský obor (słow.). [dostęp 2012-11-23].
- ↑ a b Komín Adri, Mesačný tieň (słow.). [dostęp 2012-11-23].
- ↑ Mesačný tieň: hĺbkové záležitosti naokolo (słow.). [dostęp 2009-10-11].
- ↑ Cień Księżyca. „Tatry”. Jesień 2004. 4(10), s. 17, 2004. Zakopane: Tatrzański Park Narodowy. ISSN 0867-4531 (pol.).
- ↑ Mesačný tieň: 22 km... a pokračuje (słow.). [dostęp 2009-10-11].
- ↑ Józef Nyka: Tatry słowackie. Przewodnik. Wyd. VI. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2008. ISBN 978-83-60078-05-1.
