Cmentarz żydowski w Sierpcu
52°51′04″N 19°41′06″E/52,851111 19,685000 Widok cmentarza w 2009 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Władysława Jagiełły |
| Typ cmentarza |
wyznaniowy |
| Wyznanie |
judaizm |
| Stan cmentarza |
nieczynny |
| Powierzchnia cmentarza |
2,5 ha |
| Data otwarcia | |
| Data ostatniego pochówku |
lata 30. XX wieku |
Położenie na mapie Sierpca  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu sierpeckiego  | |
| 52°51′04″N 19°41′06″E/52,851111 19,685000
| |
Cmentarz żydowski w Sierpcu – pierwszy kirkut w tym miejscu, na skarpie rzeki Sierpienicy, został założony zapewne już w XVI wieku. Pisemne wzmianki pochodzą jednak z okresu wieku XVIII[1]. Mieścił się przy obecnej ulicy Władysława Jagiełły i w czasach użytkowania posiadał powierzchnię ponad 9 hektarów. W czasie okupacji hitlerowskiej naziści zdewastowali cmentarz, wykorzystując płyty nagrobne do układania chodników sierpeckich ulic. Kirkut został odrestaurowany dzięki Leonowi (Lejbowi) Gongole, mieszkańcowi Sierpca, który przeżył Holocaust, rabinowi Eliakimowi Schlesingerowi z Londynu, praprawnukowi rabina sierpeckiego i przewodniczącemu Komitetu Ochrony Cmentarzy Żydowskich w Europie oraz władz miejskich. Nekropolia została uporządkowana w 1947 roku przez powołany w tym celu komitet, złożony z grupy żydowskich mieszkańców, którzy przeżyli II wojnę światową. Niestety zmniejszono teren cmentarza do niecałych 2,5 ha[2], przeznaczając pozostały teren pod prywatną zabudowę. Odzyskane nagrobki, pocięte na płyty chodnikowe, przewieziono i ustawiono w lapidarium na wydzielonym, 10-arowym terenie kirkutu. Pośrodku ustawiono w 1947 pomnik poświęcony poległym w 1939 i pomordowanym w czasie wojny sierpeckim Żydom.
Stan zachowania macew jest zły. Żadna nie zachowała się w całości. Ustawiono ich około 200, ale tylko na około 30 pozostały większe fragmenty napisów. Uszkodzenia są spowodowane świadomym obtłukiwaniem napisów na części powierzchni, by litery nie były widoczne na wystającym fragmencie krawężnika.
W połowie 2009 roku na cmentarzu rozpoczęto prace porządkowe, realizowane przez uczniów Gimnazjum im. biskupa Leona Wetmańskiego i Pracownię Dokumentacji Dziejów Miasta Sierpc, zwieńczone 8 listopada 2009 roku odsłonięciem tablic upamiętniających sierpeckich Żydów, w 70. rocznicę ich wypędzenia z miasta.
Dom przedpogrzebowy[edytuj | edytuj kod]
Na cmentarzu do 2009 roku istniał jedyny zachowany na Mazowszu drewniany Dom przedpogrzebowy. Zbudowany w 1928 roku, użytkowany do lat 30. XX wieku. Przetrwał czasy II wojny światowej. Pozbawiony opieki konserwatorskiej, poddawany coraz to częstszym aktom wandalizmu zawalił się w 2007 roku. Miejscowa ludność rozebrała resztki budowli wiosną 2009 roku przeznaczając drewno na opał. Dziś pozostały resztki spróchniałych bali i cementowa posadzka.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Przemysław Burchard: Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa: 1990, s. 82.
- Mapa WIG Sierpc Pas 37 Słup 29 Warszawa 1935
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Cmentarz żydowski w Sierpcu na portalu Wirtualny Sztetl
- Więcej o sierpeckich Żydach i ich nekropolii
- Wszystkie fragmenty inskrypcji na portalu Wirtualny Cmentarz