Cmentarz ewangelicki w Brodnicy przy ul. Sądowej

Cmentarz ewangelicki w Brodnicy przy ul. Sądowej

Obelisk i tablica pamiątkowa z 2011 roku
Państwo	Polska
Miejscowość	Brodnica
Adres	róg ul. Sądowej i Cmentarnej
Wyznanie	ewangelickie
Stan cmentarza	zamknięty
Data otwarcia	6 lipca 1798
Data ostatniego pochówku	18 sierpnia 1944
Data likwidacji	17 września 1956
Zarządca	Miasto Brodnica
Położenie na mapie Brodnicy Cmentarz ewangelicki w Brodnicy przy ul. Sądowej
Położenie na mapie Polski Cmentarz ewangelicki w Brodnicy przy ul. Sądowej
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Cmentarz ewangelicki w Brodnicy przy ul. Sądowej
Położenie na mapie powiatu brodnickiego Cmentarz ewangelicki w Brodnicy przy ul. Sądowej
53°15′38,7″N 19°23′30,3″E

Cmentarz ewangelicki w Brodnicy – zamknięty cmentarz protestancki z przełomu XVIII i XIX wieku, położony w Brodnicy przy ul. Sądowej.

Historia

Po zamknięciu najstarszego cmentarza ewangelickiego w Brodnicy znajdującego się w obrębie murów miejskich (obecnie plac im. Erazma Glicznera) z inicjatywy ks. Gottlieba Bernharda Powalskiego został założony nowy cmentarz na tak zwanych „Piaskach” przy drodze prowadzącej do Grudziądza, obecnie róg ulicy Sądowej i Cmentarnej.

Poświęcenie nowej nekropoli nastąpiło 6 lipca 1798 roku o godz. 14.00. Zbiegło się to z pierwszym pochówkiem. Pochowano wówczas 58-letnią wdowę po kupcu Florentynę Heyne. Ostatnią pochowaną na tym cmentarzu osobą, a wzmiankowaną w księdze zgonów parafii ewangelickiej w Brodnicy, była Erike Grube z Hamburga, która zmarła 18 sierpnia 1944 roku w Brodnicy.

Wiosną 1945 cmentarz ewangelicki został sprofanowany przez czerwonoarmistów. Do całkowitego zniszczenia nekropoli po wojnie przyłożyły się także komunistyczne władze miasta Brodnicy oraz niektórzy jej „nowi” mieszkańcy, którzy zaczęli rozbierać ceglany mur, który z trzech stron otaczał cmentarz od 1903 roku, dochodziło także do rozkopywania grobów i okradania trumien.

Formalnie cmentarz ewangelicki istniał do 17 września 1956 roku. Po 21 latach od jego zamknięcia w latach 70. XX wieku teren całkowicie splantowano, usuwając resztki ocalałych nagrobków, następnie zasadzono trawę.

Grób w kształcie piramidy brodnickiego lekarza i chirurga Leopolda Fryderyka Dittmera

Jedynym oryginalnym nagrobkiem, który ocalał z tej „pożogi” jest grób w kształcie regularnej, ok. 3-metrowej wysokości kamiennej piramidy. Na znajdującej się w jego wnęce żeliwnej tablicy umieszczono napisaną po łacinie filozoficzną sentencję o życiu, przemijaniu i śmierci oraz informacje o zmarłym. Dowiadujemy się z niej, że w grobowcu pochowano Leopolda Fryderyka Dittmera, brodnickiego lekarza i chirurga. Z przekazów historycznych wiadomo, że zmarł on na cholerę, którą zaraził się niosąc pomoc chorym mieszkańcom. Epidemia cholery przywleczona została do Królestwa przez żołnierzy carskich, których pułki skierowane do tłumienia powstania listopadowego przybyły także znad granicy z Indiami. Na cholerę zmarł także głównodowodzący Rosjan generał-feldmarszałek Iwan Dybicz. Do Brodnicy zaraza przybyła wraz z polskimi powstańcami listopadowymi internowanymi w mieście po przekroczeniu granicy z Prusami w lipcu 1831 roku. Najpewniej zarazili się oni od Rosjan w czasie walk.

W październiku 2001 roku został tu ustawiony pamiątkowy obelisk jako symbol pamięci i czci dla zmarłych.

Zobacz też

• Cmentarz parafialny w Brodnicy (otwarty)
• Cmentarz komunalny w Brodnicy (otwarty)
• Cmentarz ewangelicki w Brodnicy przy ul. Karbowskiej (zamknięty)
• Cmentarz ewangelicki w Brodnicy (Plac Erazma Glicznera) (nie istnieje)
• Cmentarz żydowski w Brodnicy (nie istnieje)
• Cmentarz wojskowy w Brodnicy (zamknięty)