Cmentarz przy kościele św. Wacława w Radomiu
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ cmentarza |
parafialny |
| Wyznanie |
katolicyzm |
| Stan cmentarza |
zlikwidowany |
| Data otwarcia |
XIII w. |
| Data ostatniego pochówku |
1797 |
Cmentarz przy kościele św. Wacława w Radomiu – cmentarz istniejący w Radomiu przy kościele św. Wacława od XIII do XVIII wieku.
Kościół św. Wacława został wybudowany prawdopodobnie w XIII w., przejmując rolę kościoła parafialnego Starego Radomia od kościoła św. Piotra położonego na Piotrówce[1]. Również od XIII w. dokonywano pochówków na przykościelnym cmentarzu (możliwe jednak, że najstarsze pochówki pochodzą z XII wieku)[2]. Po lokacji Nowego Radomia w połowie XIV w. kościół św. Wacława stracił na znaczeniu, zachował jednak status kościoła parafialnego[1].
W drugiej połowie XVIII w. w skład parafii wchodziło ponad 20 miejscowości[3]. Większość mieszkańców parafii stanowili chłopi z wiosek szlacheckich, cześć mieszkańców Starego Radomia i Wacyna uważała się za mieszczan, zdarzali się także szlachcice (wśród pochowanych na cmentarzu stanowili oni 7,5%)[4].
Według danych z wizytacji biskupiej w 1747 w parafii zmarło w tym roku 11 osób. W miarę kompletnie zachowały się księgi metrykalne z lat 1768–1794 (aczkolwiek dla niektórych lat brakuje zapisów lub są niekompletne)[5]. W latach tych na cmentarzu pochowano przynajmniej 875 osób, zaś we wnętrzu świątyni – 16 osób[5].
Według wizytacji z lat 1721 i 1747 cmentarz otoczony był płotem z trzema furtami[6]. W połowie XVIII w. na cmentarzu miała znajdować się niewielka drewniana kostnica, jednak w późniejszych lata nie odnotowywano jej istnienia[6]. Drewno na jej budowę dopiero gromadzono i planowano wystawienie budynku w późniejszym czasie[6]. W opisie wizytacji parafii z 1781 znalazła się wzmianka: „Cmentarz drzewem oparkaniony, Kostnice nie było i na teraz jeszcze nie ma, ponieważ insze reparacje pilniejsze były, na którą drzewo przysposobione”[7].
Na podstawie badań archeologicznych przybliżony zasięg cmentarza wyznaczono na 30 m od ściany północnej kościoła, 25 m od południowej i 10 m od wschodniej[6]. W trakcie badań znajdowano na terenie dawnego cmentarza wiele luźnych kości wraz z zabytkami przemieszanymi chronologicznie (od XIII do XVIII w.)[6]. W najstarszych, średniowiecznych pochówkach odnaleziono skromne dary grobowe jak ozdoby i noże[8]. Przedmioty odnajdywane w grobach z wieków XIV–XVIII (korale, medaliki, guziki) nie były już darami, stanowiły tylko część stroju pochowanej osoby[8]. Wkładano za to różańce, zwykle w skrzyżowanych dłoniach nieboszczyka[8].
W 1795 otworzono nowy cmentarz na Piotrówce mający obsługiwać obie radomskie parafie, znajdujący się na grodzisku Piotrówka zaledwie 200 m od kościoła św. Wacława[6]. Jednak w latach 1795–1797 ponad 20% zmarłych parafii św. Wacława grzebano nadal na cmentarzu przykościelnym (około 20 pochówków rocznie)[9]. W tych latach na cmentarzu pogrzebano także około 33% zmarłych z parafii noworadomskiej[9]. Możliwe, że pochówki na cmentarzu zdarzały się jeszcze do 1802, kiedy to niszczejący kościół św. Wacława przekształcono w magazyn dla wojska austriackiego[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Kupisz 2016 ↓, s. 35.
- ↑ Fuglewicz 2013 ↓, s. 41.
- ↑ Kupisz 2016 ↓, s. 37.
- ↑ Kupisz 2016 ↓, s. 37–38.
- ↑ a b Kupisz 2016 ↓, s. 50.
- ↑ a b c d e f Kupisz 2016 ↓, s. 52.
- ↑ Kupisz i Świątkowska 2016 ↓, s. 190.
- ↑ a b c Fuglewicz 2013 ↓, s. 42.
- ↑ a b Kupisz 2016 ↓, s. 53.
- ↑ Kupisz 2016 ↓, s. 53–54.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Barbara Fuglewicz. Dzieje badań radomskich cmentarzysk wczesnośredniowiecznych, czyli co możemy powiedzieć o naszych przodkach. „Radomskie Studia Humanistyczne”. Tom I, s. 29–54, 2013.
- Dariusz Kupisz. Nekropolie Radomia w drugiej połowie XVIII wieku. „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”. 64 z.1, s. 35–58, 2016.
- Dariusz Kupisz, Agata Świątkowska. Wizytacja parafii św. Wacława w Starym Radomiu z 1781 roku. „Radomskie Studia Humanistyczne”. Tom III, s. 185-197, 2016.