Cmentarz wojskowy w Grodnie
.jpg) Wejście na cmentarz | |
| Poprzednie nazwy |
Nowy Luterański |
|---|---|
| Państwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Biełusza |
| Typ cmentarza |
komunalny |
| Stan cmentarza |
czynny |
| Powierzchnia cmentarza |
ok. 3 ha |
| Data otwarcia |
1887 |
Położenie na mapie Grodna  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego  | |
 53°40′13,6″N 23°50′54,2″E/53,670444 23,848389
| |
Cmentarz wojskowy – cmentarz wojskowy przy ulicy Biełusza (dawniej Legionowej) w Grodnie. Początkowo miejsce spoczynku żołnierzy armii carskiej, później żołnierzy polskich, następnie radzieckich.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Nekropolia została założona około 1887 roku. Początkowo cmentarz nazywano „Nowym Luterańskim”[1]. Składał się z dwóch części: luterańskiej (południowej) i północnej, gdzie pochowani byli żołnierze innych wyznań chrześcijańskich. Do najciekawszych zabytków z tego okresu należy kaplica grobowa luteranina generał majora Aleksandra Rusowa zmarłego w 1896 r. Od 1901 r. nazwę nekropolii zmieniono na „cmentarz wojskowy”[1].
Pochowano tutaj żołnierzy rosyjskich i niemieckich poległych podczas I wojny światowej.
W dwudziestoleciu międzywojennym na cmentarzu pochowano szczątki znalezione przy dawnym klasztorze Karmelitów (ul. Mostowa, obecnie Priorbank) i przy farze Witoldowej[2].
Szczególnie wyeksponowana i największa jest część gdzie pochowano żołnierzy sowieckich. Pomnik upamiętniający żołnierzy Armii Czerwonej wzniesiono w 1981 r. Pochowano tu żołnierzy poległych podczas wojny polsko-bolszewickiej, podczas II wojny światowej w walce z Polakami w 1939 r., z Niemcami w latach 1941 i 1944 oraz jeńców wojennych (w latach 1941–1943 Niemcy pochowali w zbiorowych mogiłach ok. 5 tysięcy jeńców wojennych).
Leżą tu również żołnierze Wehrmachtu polegli podczas II wojny światowej.
Od 2018 r. groby żołnierzy Armii Czerwonej są odnawiane z funduszy Rady Weteranów Grodna[1][2].
.jpg)
Kwatera polska
[edytuj | edytuj kod]Nagrobki polskie oraz z okresu Imperium Rosyjskiego zostały za czasów sowieckich zdewastowane, a kwatera żołnierzy polskich poległych w latach 1918–1939 przeznaczona do likwidacji. Na części nekropolii wybudowano blok mieszkalny. Szczątki żołnierzy wykopano i wywieziono[2]. W 1989 r. ocalały jedynie trzy zniszczone nagrobki z czytelnymi inskrypcjami: gen. Antoniego Bronisława Ślepowron-Jastrzębskiego (1880-1924), jego żony i Jerzego Ślepowron-Jastrzębskiego; por. Kazimierza Konopackiego (1890-1920), kawalera Orderu Virtuti Militari oraz grób nieznanego żołnierza ufundowany przez uczennice szkół żeńskich[3]. W 1990 r. wzniesiono symboliczny pomnik upamiętniający 149 oficerów Wojska Polskiego i 24 funkcjonariuszy policji, mieszkańców Grodna, ofiar zbrodni katyńskiej. W zbiorowej mogile pochowano w 1992 r. polskich obrońców Grodna z 1939 r. Po 1990 r. uporządkowano groby Polaków poległych w wojnie polsko-bolszewickiej (8 rzędów krzyży).
W grudniu 2022 r. zdewastowano pomnik upamiętniający ofiary zbrodni katyńskiej, wyrwano trzy tablice w językach polskim i białoruskim[4].
Pochowani
[edytuj | edytuj kod]Na cmentarzu spoczywają m.in.:
- gen. bryg Antoni Jastrzębski
- ppłk Wilhelm Zagórski, kawaler Orderu Virtuti Militari
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Kaplica gen. majora Aleksandra Rusowa -
Wejście na kwaterę polską -
Pomnik żołnierzy radzieckich -
Zbiorowe mogiły żołnierzy Armii Czerwonej
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c 400 рублёў на помнік. Як аднаўляюць Вайсковыя могілкі ў Гродне [online], Hrodna.life [dostęp 2020-11-19] (biał.).
- ↑ a b c Вайсковыя могілкі на Белуша рыхтуюць да рэканструкцыі: ставяць новыя помнікі савецкім салдатам [online], Hrodna.life, 13 lipca 2018 [dostęp 2020-11-19] (biał.).
- ↑ Zbigniew Hauser, Nowy ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi, Burchard Edition, 2005.
- ↑ Białoruś. Zdewastowano Krzyż Katyński na cmentarzu wojskowym w Grodnie [online], Polska Agencja Prasowa SA [dostęp 2023-01-08] (pol.).