Conjuração Baiana

Conjuração Baiana

Powstania w Ameryce Łacińskiej
Praça da Piedade w Salvadorze, miejsce egzekucji spiskowców
Czas	1798
Miejsce	Bahia
Terytorium	Brazylia
Wynik	Zwycięstwo Portugalczyków
Dowódcy
Cipriano Barata, Luís Gonzaga das Virgens, Manuel Faustino dos Santos Lira, João de Deus do Nascimento D. Fernando José de Portugal e Castro
Siły
nieznane nieznane
Straty
nieznane nieznane
brak współrzędnych

Conjuração Baiana, znana też pod nazwą Revolta dos Alfaiates lub Revolta dos Búzios – ruch niepodległościowy, który narodził się pod koniec XVIII wieku w kapitanii Bahia (dzisiaj stan Bahia) na Północnym Wschodzie Brazylii. Miał charakter równościowy i ludowy. Poza żądaniem niepodległości od Portugalii, podnoszono w nim także m.in. kwestie zniesienia niewolnictwa oraz wprowadzenia wolnego handlu.

Nazwa Revolta dos Alfaiates (Rewolta Krawców) wskazuje na duży udział przedstawicieli klas niższych i rzemieślników, w tym właśnie krawców.

Tło historyczne

Największym zrywem niepodległościowym w kolonialnej Brazylii był ruch o nazwie Inconfidência Mineira, który miał miejsce w 1789 roku w stanie Minas Gerais. Dziesięć lat później idee niepodległościowe były wciąż obecne w Brazylii. Hasła Rewolucji Francuskiej, takie jak “wolność, równość i braterstwo” trafiały na podatny grunt w portugalskiej kolonii. Obserwowano też wydarzenia, jakie rozgrywały się na Haiti, gdzie niewolnicy pod przywództwem Toussainta-L'Ouverture'a wywalczyli zniesienie niewolnictwa i przyznanie praw obywatelskich, a ostatecznie przyczynili się do uzyskania niepodległości. Wydarzenia za granicami Brazylii stały się inspiracją dla ruchów niepodległościowych.

Jednocześnie, w Bahia nastąpił wzrost niezadowolenia społecznego. Było to spowodowane przeniesieniem stolicy kolonii z Salvadoru do Rio de Janeiro w 1763 roku, co wiązało się z utratą dotychczasowych przywilejów, a także środków finansowych, należnych stolicy. Do obniżenia jakości życia mieszkańców Bahia przyczyniła się również podwyżka podatków. Gubernatorem kapitanii Bahia był wówczas D. Fernando José de Portugal e Castro, którego polityka nie cieszyła się popularnością wśród społeczeństwa, a zdaniem miejscowej ludności decyzje gubernatora doprowadziły do wzrostu cen podstawowych produktów i braku dostępnej żywności, przede wszystkim mięsa. Gubernator był przedstawicielem władzy Portugalii, zatem niezadowolenie skupiło się na polityce Portugalii wobec kolonii.

Przebieg rewolty

Jednym z liderów rewolty był miejscowy lekarz, polityk i filozof Cipriano Barata. Wokół niego skupiali się przedstawiciele niższych klas społecznych, takich jak drobni rolnicy czy niewolnicy. Do ruchu przyłączyli się Mulaci, czarni, rzemieślnicy, żołnierze, kupcy. Innymi przywódcami byli: żołnierz Luís Gonzaga das Virgens oraz dwóch krawców: Manuel Faustino dos Santos Lira i João de Deus do Nascimento.

12 sierpnia 1798 roku na murach Salvadoru pojawiły się pierwsze napisy, adresowane do “republikańskiego ludu Bahii” i wzywały do uwolnienia się spod władzy portugalskiej, a także wyrażały hasła zaczerpnięte z Rewolucji Francuskiej, czyli “równość, wolność i braterstwo”, zwłaszcza w odniesieniu do czarnych i Mulatów. Pamflety z podobnymi hasłami pojawiały się także na drzwiach kościołów.

Do postulatów rewolty należały:

• Zniesienie niewolnictwa
• Walka z uprzedzeniami rasowymi
• Niepodległość od Portugalii i proklamacja Republiki
• Obniżenie podatków
• Otwarcie portów i wolny handel
• Podwyżki pensji dla żołnierzy

Reakcja władz

Gubernator stanu Bahia otrzymał donos o miejscu, w którym spiskowcy mieli się spotkać 25 sierpnia. Już następnego dnia do więzienia trafiło 47 osób, z czego 9 niewolników. Przywódcy spisku zostali postawieni przed sądem. Intelektualiści, wśród nich lekarz Cipriano Barata, zostali uniewinnieni, natomiast ubodzy spiskowcy zostali skazani na śmierć. 8 listopada 1799 roku czterech z nich zostało powieszonych, a następnie poćwiartowanych na placu Praça da Piedade w Salvadorze. Aby zapobiec dalszym rewoltom i odstraszyć ewentualnych naśladowców, władze Bahia nakazały wystawienie okaleczonych ciał na widok publiczny w kilku miejscach miasta.