Czyż szafranowy
| Spinus siemiradzkii[1] | |||
| (von Berlepsch i Taczanowski, 1884) | |||
 Samiec i samica na ilustracji dołączonej do pierwszego opisu (autor: J.G. Keulemans) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
czyż szafranowy | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Czyż szafranowy[4][5] (Spinus siemiradzkii) – gatunek małego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae), występujący w północno-zachodniej części Ameryki Południowej. Nie jest zagrożony wyginięciem[3].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten jako pierwsi opisali Hans von Berlepsch i Władysław Taczanowski w 1884 roku na łamach „Proceedings of the Zoological Society of London”. Autorzy nadali ptakowi nazwę Chrysomitris siemiradzkii, a jako miejsce typowe wskazali Guayaquil w Ekwadorze[6][7]. Obecnie gatunek umieszczany jest w rodzaju Spinus[1][5][6][8]. Nie wyróżnia się podgatunków[6][8].
Epitet gatunkowy pochodzi od Józefa Siemiradzkiego (1858–1933) – polskiego paleontologa, geologa i badacza tropikalnej Ameryki[9], który dostarczył autorom pierwszego opisu okazy typowe[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Niewielki ptak o rozmiarze ciała 10–11 cm, żółto-szarym i żółtym ubarwieniu, czarnej głowie i krótkim czarnym ogonie. Podobnie jak u większości ptaków z rodzaju Spinus czyż szafranowy ma czarne skrzydła z wyraźną żółtą opaską na piórach lotnych. Samica różni się od samca mniej intensywnymi kolorami i żółto-szarym ubarwieniem głowy[6][10].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Czyż szafranowy występuje w południowo-zachodnim Ekwadorze (w prowincjach Manabí, Santa Elena, Guayas i Loja) i skrajnie północno-zachodnim Peru (Region Tumbes)[11][6].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Czyż szafranowy zamieszkuje półpustynne zarośla i suche lasy oraz suche trawy i zarośla na obrzeżach lasu na wysokościach do 750 m n.p.m. Rozmnaża się w porze deszczowej w okresie styczeń–maj. Występuje w niewielkich grupach, czasem dochodzących jednak nawet do 30 osobników[12][13].
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN czyż szafranowy od 2021 roku jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern); wcześniej, od 1994 był uznawany za gatunek narażony (VU, Vulnerable). Liczebność populacji w 2019 roku szacowano na 2500–9999 dorosłych osobników. Jej trend ocenia się jako lekko spadkowy ze względu na utratę i degradację siedlisk[3].
Organizacja BirdLife International wymienia 11 ostoi ptaków IBA, w których ten gatunek występuje, 9 w Ekwadorze (m.in. Park Narodowy Machalilla) i 2 w Peru (Park Narodowy Cerros de Amotape, Coto de Caza El Angolo)[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Spinus siemiradzkii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Denis Lepage: Saffron Siskin Spinus siemiradzkii (von Berlepsch & Taczanowski, 1884) – synonyms. Avibase. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ a b c Spinus siemiradzkii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 411, 1999.
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Carduelinae Vigors, 1825 - łuskacze (wersja: 2021-07-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-08-07].
- ↑ a b c d e Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. Cz. 15: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2010, s. 554. ISBN 978-84-96553-68-2. (ang.).
- ↑ a b H. von Berlepsch, W. Taczanowski, Liste des Oiseaux recueillis par MM. Stolzmann et Siemiradzki dans l'Ecuadeur occidental, „Proceedings of the Zoological Society of London”, 1883, 1884, s. 551–552 + pl. L (fr.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finches, euphonias, longspurs, Thrush-tanager. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-22]. (ang.).
- ↑ siemiradzkii, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-14] (ang.).
- ↑ Chardonneret safran Tarin safran Spinus siemiradzkii - Saffron Siskin. 1996-2021 Oiseaux.net. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ a b Data table and detailed info: Saffron Siskin Spinus siemiradzkii. BirdLife International. [dostęp 2023-12-27]. (ang.).
- ↑ Species factsheet: Saffron Siskin Spinus siemiradzkii. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-08-05]. (ang.).
- ↑ Saffron Siskin Spinus siemiradzkii. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).