Długonosek amerykański

Długonosek amerykański
	Rhynchonycteris naso
	(Wied-Neuwied, 1820)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Podrząd	mroczkokształtne
Nadrodzina	Emballonuroidea
Rodzina	upiorowate
Podrodzina	upiory
Plemię	Diclidurini
Rodzaj	Rhynchonycteris; Peters, 1867
Gatunek	długonosek amerykański
Synonimy
	Rodzaju: Proboscidea Spix, 1823; Rhynchoniscus G.S. Miller, 1907; Gatunku: Vespertilio naso Wied-Neuwied, 1820; Proboscidea rivalis Spix, 1823; Proboscidea saxatilis Spix, 1823; Emballonura saxatilis: Temminck, 1841; Emballonura lineata Temminck, 1838; Proboscidea villosa Gervais, 1855; Rhynchiscus naso priscus G.M. Allen, 1914; Rhynchiscus nasio: Dalquest, 1957;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Długonosek amerykański^[13] (Rhynchonycteris naso) – neotropikalny gatunek małego ssaka z podrodziny upiorów (Emballonurinae) w obrębie rodziny upiorowatych (Emballonuridae). Od 2008 roku jest wpisany do Czerwonej księgi gatunków zagrożonych.

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego nazwał w 1820 roku niemiecki przyrodnik Maximilian zu Wied-Neuwied, nadając mu nazwę Vespertilio naso^[5]. Holotyp pochodził z okolic Morro d’Arara, znad rzeki Mucuri, w stanie Bahia, w Brazylii^[14]. Jedyny przedstawiciel rodzaju długonosek^[13] (Rhynchonycteris), który nazwał w 1867 roku niemiecki zoolog Wilhelm Peters^[2].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[15].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Rhynchonycteris: gr. ῥυγχος rhunkhos „pysk, ryj”; νυκτερις nukteris, νυκτεριδος nukteridos „nietoperz”^[16].
Proboscidea: gr. προβοσκις proboskis, προβοσκιδος proboskidos „pysk, trąba”^[17].
Rhynchoniscus: gr. ῥυγχος rhunkhos „pysk, ryj, dziób”^[18]; łac. przyrostek zdrabniający -iscus^[19].
naso: łac. naso, nasonis „duży nos, nochal”, od nasus „nos”^[20].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Długonosek amerykański występuje od południowego Meksyku (Veracruz i Oaxaca) na południe przez Amerykę Centralną do Kolumbii, na wschód do środkowej i wschodniej Brazylii oraz na południe do wschodniego Ekwadoru, wschodniego Peru oraz północnej i północno-wschodniej Boliwii; także obserwowany na wyspie Trynidad^[15].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 36–48 mm, długość ogona 11–17 mm, długość ucha 11–14 mm, długość tylnej stopy 6–8 mm, długość przedramienia 36–40 mm; masa ciała 3–6 g^[21]. Długonosek amerykański ma pęczki szarych włosów na przednich kończynach i silnie wydłużony nos, co jest charakterystyczną cechą wyróżniającą go z rodziny upiorowatych. Wzór zębowy: I ${\tfrac {1}{3}}$ C ${\tfrac {1}{1}}$ P ${\tfrac {2}{2}}$ M ${\tfrac {3}{3}}$ = 32^[21].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Nietoperze te nie potrafią szybko latać, więc nie są wystarczająco przystosowane do lotów wśród koron drzew, gdyż byłyby łatwą zdobyczą dla drapieżników. Rozwinęły jednak umiejętność łowienia owadów nad powierzchnią zbiorników wodnych, takich jak rzeki, jeziora czy stawy. Niekiedy w ciągu dnia śpią w grupkach w szczelinach skalnych, ale zdarza się, że siedzą pojedynczo na skałach lub betonowych murach, na których, dzięki barwie ciała, wyglądają jak porosty. W czasie snu zachowują duże odstępy, prawdopodobnie po to, aby umocnić w ten sposób efekt maskującego ubarwienia.

Ich naturalnymi wrogami są ptaki należące do rodzajów Buteo (myszołowy), Falco i Egretta (czaple), a także pająki z gatunku Argiope savignyi oraz węże z gatunku boa prążkowany (Corallus annulatus)^[22].

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

W okresie od lipca do sierpnia samica wydaje na świat 1 młode. Matka szuka ciemnej, bezpiecznej kryjówki w dziupli lub głęboko w stercie kamieni, w której pozostawia młode, dopóki nie ukończy ono 2 miesiąca życia i nie zacznie się troszczyć samo o siebie.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Młodszy homonim Proboscidea Bruguière, 1791 (Nematoda).
↑ Nowa nazwa dla Rhynchonycteris Peters, 1867 i Proboscidea Spix, 1823.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Vespertilio naso Wied-Neuwied, 1820.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Rhynchonycteris naso, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b W.C.H. Peters. Über die zu den Gattungen Mimon und Saccopteryx gehörigen Flederthiere. „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1867, s. 477, 1868. (niem.).
↑ von Spix 1823 ↓, s. 61.
↑ G.S. Miller. A new name for the genus Rhynchonycteris Peters. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 20, s. 65, 1907. (ang.).
↑ ^a ^b M. zu Wied-Neuwied: Reise nach Brasilien in den Jahren 1815 bis 1817. Cz. 1. Frankfurt am Men: H. L. Brönner, 1820, s. 251. (niem.).
↑ ^a ^b von Spix 1823 ↓, s. 62.
↑ Temminck 1841 ↓, s. 296.
↑ Temminck 1841 ↓, s. 297.
↑ P. Gervais: Animaux nouveaux ou rares recueillis pendant l’expedition dans les parties centrales de L’Amerique du Sud, de Rio de Janeiro a Lima, et de Lima au Para. T. 1. Cz. 2. Paris: Chez P. Bertrand, 1855, s. 68. (fr.).
↑ G.M. Allen. A new bat from Mexico. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 27, s. 109, 1914. (ang.).
↑ W.W. Dalquest. Observations on the sharp-nosed bat, Rhynchiscus naso (Maximilian). „Texas Journal of Science”. 9, s. 219, 1957. (ang.).
↑ B. Lim & B.B.L.& B. Miller B. Lim & B.B.L.& B., Rhynchonycteris naso, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-06-28] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 100. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Rhynchonycteris naso. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-06-28].
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 152. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 610.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 565.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 197.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 114.
↑ naso, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).
↑ ^a ^b F. Bonaccorso: Family Emballonuridae (Sheath-tailed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 367–368. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
↑ Lewis et al.: Predation by corralus annulus (Boidae) on Rhynchonycteris naso (Emballonuridae) in a lowland tropical wet forrest, Corta Rica. Cuadernos de herpetología, 23 (2): 93–96, 2009. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

J.B. von Spix: Simiarum et Vespertilionum Brasiliensium species novae, ou histoire naturelle des espèces nouvelles de singes et de chauves-souris observées et recueillies pendant le voyage dans l’intérieur du Brésil exécuté par ordre de S. M. le roi de Bavière dans les années 1817, 1818, 1819, 1820. Monachii: typis F.S. Hübschmanni, 1823, s. 1–72. (łac.).
C.J. Temminck: Monographies de mammalogie, ou Description de quelques genres de mammifères, dont les espèces ont été observées dans les d1fférens Musées de l’Europe. T. 2. Leiden: C. C. van der Hoek, 1835–1841, s. 1–392. (fr.).
T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).
Plumptom, D.L., Knox Jones, J. jr.: Mammalian species- Rhynchonycteris naso. American Society of Mammologists, 1992-12-10. [dostęp 2011-11-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-18)]. (ang.).

[3] Młodszy homonim Proboscidea Bruguière, 1791 (Nematoda).

[5] Nowa nazwa dla Rhynchonycteris Peters, 1867 i Proboscidea Spix, 1823.

[13] Niepoprawna późniejsza pisownia Vespertilio naso Wied-Neuwied, 1820.

[itis-1] Rhynchonycteris naso, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Peters-2] W.C.H. Peters. Über die zu den Gattungen Mimon und Saccopteryx gehörigen Flederthiere. „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1867, s. 477, 1868. (niem.).

[CITEREFvon_Spix1823[https://www.sil.si.edu/DigitalCollections/NHRareBooks/Spix/SIL6-2-_1Page81.html_61]-4] von Spix 1823 ↓, s. 61.

[Miller-6] G.S. Miller. A new name for the genus Rhynchonycteris Peters. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 20, s. 65, 1907. (ang.).

[Wied-Neuwied-7] M. zu Wied-Neuwied: Reise nach Brasilien in den Jahren 1815 bis 1817. Cz. 1. Frankfurt am Men: H. L. Brönner, 1820, s. 251. (niem.).

[CITEREFvon_Spix1823[https://www.sil.si.edu/DigitalCollections/NHRareBooks/Spix/SIL6-2-_1Page82.html_62]-8] von Spix 1823 ↓, s. 62.

[CITEREFTemminck1841[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=chi.37465248&view=1up&seq=308&skin=2021_296]-9] Temminck 1841 ↓, s. 296.

[CITEREFTemminck1841[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=chi.37465248&view=1up&seq=309&skin=2021_297]-10] Temminck 1841 ↓, s. 297.

[Gervais-11] P. Gervais: Animaux nouveaux ou rares recueillis pendant l’expedition dans les parties centrales de L’Amerique du Sud, de Rio de Janeiro a Lima, et de Lima au Para. T. 1. Cz. 2. Paris: Chez P. Bertrand, 1855, s. 68. (fr.).

[Allen-12] G.M. Allen. A new bat from Mexico. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 27, s. 109, 1914. (ang.).

[Dalquest-14] W.W. Dalquest. Observations on the sharp-nosed bat, Rhynchiscus naso (Maximilian). „Texas Journal of Science”. 9, s. 219, 1957. (ang.).

[iucn-15] B. Lim & B.B.L.& B. Miller B. Lim & B.B.L.& B., Rhynchonycteris naso, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-06-28] (ang.).

[miiz-16] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 100. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw-17] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Rhynchonycteris naso. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-06-28].

[icmw-18] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 152. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://biodiversitylibrary.org/item/88553#page/618/mode/1up_610]-19] Palmer 1904 ↓, s. 610.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655721_565]-20] Palmer 1904 ↓, s. 565.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=227_197]-21] Jaeger 1944 ↓, s. 197.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=144_114]-22] Jaeger 1944 ↓, s. 114.

[hbwalive-23] naso, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).

[hmw-24] F. Bonaccorso: Family Emballonuridae (Sheath-tailed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 367–368. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[25] Lewis et al.: Predation by corralus annulus (Boidae) on Rhynchonycteris naso (Emballonuridae) in a lowland tropical wet forrest, Corta Rica. Cuadernos de herpetología, 23 (2): 93–96, 2009. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[b]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[c]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]