Dalbergia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dalbergia
Ilustracja
Dalbergia czarnodrzew
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

dalbergia

Nazwa systematyczna
Dalbergia Lam.
Encycl. 1: 171 (1783), nom. cons.[3]
Typ nomenklatoryczny

D. lanceolaria Linnaeus f.[4]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Dalbergia armata
Dalbergia horrida

Dalbergia, kostrączyna[5] (DalbergiaL.f.) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych (Fabaceae). Obejmuje 274 gatunków[3]. Zasięg obejmuje wszystkie kontynenty w strefie międzyzwrotnikowej z centrum zróżnicowania w kontynentalnej Afryce (ok. 70 gatunków) i na Madagaskarze (43 gatunki, z czego 42 to endemity tej wyspy). Ponad 80 gatunków rośnie w południowej Azji, 8 na Nowej Gwinei, a dwa gatunki azjatyckie sięgają też Australii. Ponad 50 gatunków rośnie na kontynentach amerykańskich z centrum zróżnicowania w Amazonii[6].

Wiele gatunków dostarcza bardzo cenionego drewna drewna konstrukcyjnego, służącego do wyrobu mebli, instrumentów muzycznych, narzędzi i do rzeźbienia. Część gatunków ze względu na nadmierną eksploatację trafiło na listę CITES[7].

Nazwa rodzaju upamiętnia rodzeństwo szwedzkich botaników i przyjaciół Linneusza – Nilsa Dahlberga (1736–1819) i Carla Gustawa Dalberga (zm. w 1775)[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Fragment pędu Dalbergia multijuga
Dalbergia lanceolaria
Dalbergia latifolia
Pokrój
Drzewa, krzewy i liany[8].
Liście
Skrętoległe, nieparzysto pierzastozłożone. Listki zwykle skrętoległe, rzadziej naprzeciwległe. Przylistki zwykle drobne i szybko odpadające[8].
Kwiaty
Zebrane w powstających na szczytach pędów i w kątach liści groniastych i wiechowatych kwiatostanach, zwykle wielokwiatowych. Podsadki i przysadki zwykle są niewielkie i szybko odpadające. Kielich zrosłodziałkowy, dzwonkowaty, z ząbkami nierównymi – zwykle dolny jest największy, a para ząbków górnych jest częściowo zrośnięta i szersza od pozostałych. Korony zwykle są białe, jasnozielone, rzadko purpurowe. Płatki z paznokciem. Żagielek jajowaty lub zaokrąglony. Pręcików 9 lub 10, z jednym wolnym i 9 zrośniętymi lub w dwóch wiązkach po 5. Zalążnia z kilkoma zalążkami. Szyjka słupka długa lub krótka, zwykle zagięta, zakończona drobnym znamieniem[8].
Owoce
Strąki zawierające jedno lub kilka nasion. U niektórych gatunków owoce są cienkie, przejrzyste, rozrośnięte wokół nasion tworząc funkcjonalnie skrzydlak. U innych strąki w różnym stopniu drewnieją i grubieją. Nasiona są nerkowate, spłaszczone[8].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Dalbergia tonkinensis
Dalbergia malabarica
Strąki Dalbergia martinii
Dalbergia sissoo
Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów plemienia Dalbergieae z podrodziny bobowatych właściwych (Faboideae) z rodziny bobowatych (Fabaceae)[9].

Wykaz gatunków[3]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-12-21] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-12-21] (ang.).
  3. ↑ a b c d Dalbergia L.f.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-12-21].
  4. ↑ Dalbergia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2023-12-21].
  5. ↑ Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 242. (pol.).
  6. ↑ a b G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 327. ISBN 978-1-900347-80-8.
  7. ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 274, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  8. ↑ a b c d Dalbergia Linnaeus f., [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2023-12-21].
  9. ↑ Genus Dalbergia L. f., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-12-21].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dalbergia&oldid=72302556”