Deli (ubiór)
Deli, deel[1] (mong. Дээл) – tradycyjny narodowy mongolski wierzchni ubiór męski, kobiecy i dziecięcy.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Deli występuje co najmniej od średniowiecza[2]; przypomina wyglądem żupan, noszą go mężczyźni, kobiety i dzieci[1]. Wykonuje się go z różnych tkanin: brokatu, jedwabiu, bawełny, wełny[2]. Wersja zimowa może być podszyta np. owczą skórą[3], zazwyczaj w stonowanych barwach (np. ciemny fiolet, ciemny granat), natomiast wersja letnia jest zwykle jaskrawa: np. pomarańczowa, czerwona, niebieska, zielona[3].
Szata długości trzech czwartych[3]. Lewa poła ubrania jest zakładana na prawą i przewiązywana jedwabnym pasem (bus)[1] lub pasem ze skóry[2]. Po prawej stronie znajduje się kilka (zazwyczaj od 5 do 6) zapięć, które trzymają lewą połę na miejscu[2]. Dodatkowo jedno zapięcie znajduje się pod pachą, trzy na ramieniu i jedno przy szyi[2]. Rękawy są na tyle długie, że zasłaniają dłonie i nie ma potrzeby zakładania rękawiczek do deli[3].
Mężczyźni wykorzystują pazuchę do noszenia tytoniu czy tabakierki oraz innych drobnych osobistych przedmiotów[1]. Tradycyjnie mieszkańcy stepów nosili także srebrną czarkę na kumys (ajaga), kindżał w pochwie z drewna i fajkę za cholewą[1].
Do deli zakłada się buty gutał z zadartymi nosami oraz czapkę małgaj, wykonaną zazwyczaj z futra lisa, jeśli jest noszona w porze zimowej[1]. Poza wykorzystywaniem deli jako ubioru bywa używana jako posłanie jak koc czy jako namiocik[2].
Zasięg[edytuj | edytuj kod]
Deli jest noszone przez Mongołów oraz ludy tureckie, zwłaszcza przez osoby mieszkające poza miastem i trudniące się hodowlą zwierząt[2]. Na wsiach jest nieraz traktowane jako ubiór roboczy[3]. W miastach jest noszone zazwyczaj przez starsze osoby i bywa zakładane na ważne uroczystości[2].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Mongolscy ambasadorowie (XVII wiek)
-
Zamężna kobieta (1913)
-
Kobiety w deli, jedna z ich ma założony skórzany pas (2007)
-
Mnisi z Mongolii Wewnętrznej (2010)
-
Mnich z Mongolii Wewnętrznej (2010)
-
Muzycy w deli (2011)
-
Mongołowie w deli z premierem Indii (2015)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Stefan Kojło , Mongolia. Informator turystyczny, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1980, s. 17 .
- ↑ a b c d e f g h Muunuu, Mongolian Traditional Clothing: The Deel [online], JamoGrand Network, 30 stycznia 2020 [dostęp 2024-01-24] (ang.).
- ↑ a b c d e Jane Blunden , Mongolia, Bradt Travel Guides, 2008, s. 64, ISBN 978-1-84162-178-4 [dostęp 2024-01-24] (ang.).