Dziewięciornik błotny
|
||
 |
||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | klad różowych | |
| Rząd | dławiszowce | |
| Rodzina | dziewięciornikowate | |
| Rodzaj | dziewięciornik | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Parnassia palustris L. Sp. pl. 1:273. 1753 |
||
| Synonimy | ||
|
Parnassia parviflora DC.[2] |
||
| Mapa zasięgu | ||
 |
||
Dziewięciornik błotny (Parnassia palustris L.) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny dziewięciornikowatych. Występuje w Europie, Ameryce Północnej, Azji i Afryce Północnej[2]. W Polsce jest dość pospolity na całym obszarze, zarówno na niżu, jak i w górach.
Morfologia[edytuj]
- Pokrój
- Długość 15-30 cm[3].
- Łodyga
- Wzniesiona, prosta, kanciasta i naga. Ma wysokość 5-45 cm.
- Liście
- Posiada tylko jeden liść łodygowy siedzący, który ma sercowaty kształt i swoją nasadą obejmuje łodygę. Wszystkie pozostałe liście tworzą przyziemną różyczkę. Mają sercowojajowaty kształt i wyrastają na długich ogonkach[3].
- Kwiaty
- Pojedyncze na szczycie łodygi. Kwiaty mają bardzo charakterystyczną budowę. Ich korona składa się z 5 białych płatków z dobrze widoczną, ciemniejszą nerwacją. Pojedynczy, 4-krotny słupek z beczułkowatą zalążnią i 4 siedzącymi znamieniami. 5 pręcików, a pomiędzy nimi 5 postrzępionych żółto-zielonych prątniczek, które spełniają funkcję miodników. 5 pręcików przed działkami kielicha dojrzewa po kolei, 5 pręcików przed płatkami korony spełniają rolę organów wabiących owady, w nasadowej części znajdują się miodniki, w szczytowej wydzielane są połyskujące kropelki wody, które odstraszają muchówki[3].
- Owoc
- Jednokomorowa torebka, otwierająca się 4 klapami. Nasiona podługowate, spłaszczone i oskrzydlone.
Biologia i ekologia[edytuj]
- Rozwój
- Bylina, hemikryptofit. Przedprątne kwiaty kwitną od czerwca do sierpnia i są owadopylne[3][4]. Nasiona roznoszone są przez wiatr.
- Siedlisko
- Płytkie i mokre torfowiska, jałowe darnie, mokre łąki. Na dobrze nawilżonych glebach, gdzie przeważa wapń. W Polsce na niżach i w górach. W Tatrach występuje aż po piętro alpejskie, częściej spotykany jest na podłożu wapiennym, niż granitowym[3].
- Fitosocjologia
- W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O/All. Caricetalia davallianae[5].
- Genetyka
- Liczba chromosomów 2n= 18, (36)[6]
Zagrożenia i ochrona[edytuj]
Gatunek umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii VU (narażony)[7].
Przypisy
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2009-12-21].
- ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-17].
- ↑ a b c d e Ursula Stichmann-Marny, Erich Kretzschmar: Przewodnik. Rośliny i Zwierzęta. Warszawa: Multico, 1997, s. 286. ISBN 83-7073-092-2.
- ↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych. Warszawa. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Bibliografia[edytuj]
- Zbigniew Mirek: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Halina Piękoś-Mirkowa. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
- Ursula Stichmann-Marny, Erich Kretzschmar: Przewodnik. Rośliny i Zwierzęta. Warszawa: Multico, 1997. ISBN 83-7073-092-2.
