Elfik zielony
| Coeligena orina[1] | |||
| Welmore, 1953 | |||
.jpg) Samiec | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
elfik zielony | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Elfik zielony[4][5] (Coeligena orina) – gatunek małego ptaka z rodziny kolibrowatych (Trochilidae). Występuje w Andach w północno-zachodniej części Ameryki Południowej. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek zagrożony (EN, ang. Endangered). Jest endemitem Kolumbii[3].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał amerykański ornitolog Alexander Wetmore w 1953 roku na łamach „Smithsonian Miscellaneous Collections”. Autor nadał mu nazwę Coeligena orina, a jako miejsce typowe podał Páramo de Frontino w departamencie Antioquia w Kolumbii. Gatunek ten był uważany także za podgatunek elfika złotobrzuchego[6][7][8]. Jednak badania genetyczne wykazały, że jest odrębnym taksonem[9]. Jest gatunkiem monotypowym[6][10][11][12].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Coeligena: epitet gatunkowy Ornismya coeligena Lesson, 1833; łac. coeligenus „urodzony w niebie, niebiański”, od coelum lub caelum „niebo”; genus „potomstwo”, od gignere „przynosić”[13].
- orina: grecki przedrostek ο- oznaczający siłę; ῥις rhis, ῥινος rhinos „nos”[14].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Mały koliber o długim i prostym, czarnym dziobie. Występuje dymorfizm płciowy. U samca nogi i stopy czarniawe z białawymi podeszwami, u samicy podeszwy od białawych do różowawych. U samca szczyt głowy i jej boki aksamitnie czarne, czoło od opalizującego niebieskozielonego do złotozielonego, grzbiet i pokrywy skrzydeł zielone, pokrywy ogonowe i kuper złotozielone, ogon jaśniejszy, zielony. Gardło i pierś ciemnozielone, z czarnymi przebarwieniami z dużą kobaltowo-błękitną plamą pośrodku dolnej części gardła. Brzuch i pokrywy podogonowe opalizujące złotozielone. Samica ma górę głowy i jej boki, grzbiet i pokrywy skrzydeł zielone z czarniawymi zakończeniami piór, co daje efekt łuskowania. Zad, pokrywy ogonowe, ogon jak u samców, z tym, że zad jest mniej opalizujący. Policzki i gardło jasnocynamonowe z linią zielonych plamek na bokach gardła. Brzuch złotozielony opalizujący, pokrywy podogonowe lekko matowe[6][15]. Długość ciała około 14 cm[6]. Szczegółowe wymiary na podstawie[16]:
| Samiec | Samica | |
|---|---|---|
| Masa ciała (g) | 6,9 – 7,2 | 6,7 – 7,0 |
| Długość rozłożonego skrzydła (mm) | 86,5 – 86,8 | 76,1 – 78,5 |
| Długość dzioba (mm) | 35,7 – 35,8 | 38,9 – 41,2 |
| Długość ogona (mm) | 43,9 – 44,4 | 42,2 – 43,4 |
| Skok (mm) | 6,2 – 6,4 | 6,1 – 6,2 |
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 6,7 tys. km², prawdopodobnie w 6–12 odosobnionych podpopulacjach[17]. Gatunek ten występuje głównie w zakresie wysokości od 2950 do 3400 m n.p.m., jednak sporadycznie spotykany był w zakresie wysokości 1800 do 3500 m n.p.m.[17] Elfik zielony występuje w Páramo de Frontino w departamencie Antioquia, w sąsiadującym Parku Narodowym Las Orquídeas, w paśmie górskim Farallones del Citará, w okolicach miasta Jardín oraz w górach Cerro Montezuma w Parku Narodowym Tatamá[6][15].
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Jego głównym habitatem są wysokie lasy mgliste, karłowate lasy wilgotne oraz obszary z formacją roślinną paramo. Nie ma wielu informacji na temat diety tego gatunku, ale wiadomo, że składa się z nektaru, drobnych owadów i pajęczaków[6]. Długość pokolenia nie jest określona[17].
Rozmnażanie
[edytuj | edytuj kod]Niewiele wiadomo o rozmnażaniu tego gatunku. Opisano 2 gniazda w Parku Narodowym Tatamá; były one usytuowane na ścianach skalnych w pobliżu strumieni i zawieszone na cienkich korzonkach około 3 m nad ziemią. W obu gniazdach znajdowały się 2 jaja[6].
Status
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN elfik zielony jest klasyfikowany jako gatunek zagrożony (EN, ang. Endangered). Liczebność populacji jest oszacowana na więcej niż 250, a mniej niż 2499 dorosłych osobników; gatunek ten jest opisywany jako rzadki. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy, na co główny wpływ ma utrata i degradacja siedlisk oraz niekorzystny wpływ zmian klimatycznych[3][17].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Coeligena orina, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Denis Lepage, Dusky Starfrontlet Coeligena orina [online], Avibase [dostęp 2024-02-12] (ang.).
- ↑ a b c Coeligena orina, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: TROCHILIDAE Vigors, 1825 - KOLIBROWATE - HUMMINGBIRDS; Plemię: Heliantheini Reichenbach, 1853 (wersja: 2023-12-17). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-02-12].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 154, 1999.
- ↑ a b c d e f g J. del Hoyo, N. Collar, G.M. Kirwan, C.J. Sharpe, P.F.D. Boesman: Dusky Starfrontlet Coeligena orina, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-02-12]. (ang.).
- ↑ A. Wetmore, Further additions to the birds of Panama and Colombia, „Smithsonian Miscellaneous Collections”, 122 (8), Waszyngton 1953, s. 4 (ang.).
- ↑ L.M. Renjifo i inni, Coeligena orina, [w:] Libro Rojo de Aves de Colombia, Volume I: bosques húmedos de los Andes y la costa Pacífica [online], 2014, s. 134.
- ↑ J.L. Parra, J.V. Remsen Jr., M. Alvarez-Rebolledo & J.A. McGuire. Molecular phylogenetics of the hummingbird genus Coeligena. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 53 (2), s. 425–434, 2009. DOI: 10.1016/j.ympev.2009.07.006. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v14.1). [dostęp 2024-02-11]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson, APODIFORMES, Wersja 6.018 (2022-08-18) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2024-04-12] (ang.).
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8.1 [online], styczeń 2024 [dostęp 2024-04-12].
- ↑ Coeligena, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-04-12] (ang.).
- ↑ orina, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-04-12] (ang.).
- ↑ a b Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.). T. 5: Barn-owls to Hummingbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 1999, s. 629. ISBN 84-87334-25-3. (ang.).
- ↑ N.K. Krabbe i inni, Rediscovery of the Dusky Starfrontlet Coeligena orina, with a description of the adult plumages and a reassessment of its taxonomic status., „Ornitología Colombiana”, 3, 2005, s. 28–35.
- ↑ a b c d Species factsheet: Coeligena orina [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-04-12] (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, filmy i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].