Formy organizacyjno-prawne w Polsce

Formy prawne w Polsce – rodzaje bytu prawnego, jaki przybierają podmioty gospodarki narodowej, wynikające z przepisów prawnych określających status prawny i zasady funkcjonowania tych podmiotów.

Formy prawne podmiotów gospodarki narodowej w Polsce

• Podstawowa forma prawna:
  • osoba prawna (kod 1),
  • jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej (kod 2),
  • osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą (kod 9).

• Szczególna forma prawna:

• • spółki cywilne prowadzące działalność na podstawie umowy zawartej zgodnie z Kodeksem cywilnym (kod 019),
  • spółki przewidziane w przepisach innych ustaw niż Kodeks spółek handlowych i Kodeks cywilny lub formy prawne, do których stosuje się przepisy o spółkach (kod 023),
  • uczelnie (kod 044),
  • fundusze (kod 049),
  • Kościół Katolicki (kod 050),
  • inne kościoły i związki wyznaniowe (kod 051),
  • europejskie ugrupowanie współpracy terytorialnej (kod 053),
  • stowarzyszenia niewpisane do KRS (kod 055),
  • organizacje społeczne oddzielnie niewymienione niewpisane do KRS (kod 060),
  • partie polityczne (kod 070),
  • samorządy gospodarcze i zawodowe niewpisane do KRS (kod 076),
  • przedstawicielstwa zagraniczne (kod 080),
  • wspólnoty mieszkaniowe (kod 085),
  • osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (kod 099),
  • europejskie zgrupowania interesów gospodarczych (kod 114),
  • spółki akcyjne (kod 116),
  • spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (kod 117),
  • spółki jawne (kod 118),
  • spółki partnerskie (kod 115),
  • spółki komandytowe (kod 120),
  • spółki komandytowo-akcyjne (kod 121),
  • spółki europejskie (kod 122),
  • przedsiębiorstwa państwowe (kod 124),
  • towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych (kod 126),
  • instytucje gospodarki budżetowej (kod 132),
  • związki zawodowe rolników indywidualnych (kod 133),
  • towarzystwa reasekuracji wzajemnej (kod 134),
  • główne oddziały zagranicznych zakładów reasekuracji (kod 135),
  • główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń (kod 136),
  • ogólnokrajowe zrzeszenia międzybranżowe (kod 137),
  • ogólnokrajowe związki międzybranżowe (kod 138),
  • spółdzielnie (kod 140),
  • spółdzielnie europejskie (kod 142),
  • związki rolników, kółek i organizacji rolniczych (kod 143),
  • związki rolniczych zrzeszeń branżowych (kod 145),
  • samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej (kod 146),
  • cechy rzemieślnicze (kod 147),
  • fundacje (kod 148),
  • izby rzemieślnicze (kod 152),
  • Związek Rzemiosła Polskiego (kod 154),
  • stowarzyszenia (kod 155),
  • związki stowarzyszeń (kod 156),
  • stowarzyszenia kultury fizycznej (kod 157),
  • związki sportowe (kod 158),
  • polskie związki sportowe (kod 159),
  • inne organizacje społeczne lub zawodowe (kod 160),
  • kolumny transportu sanitarnego (kod 161),
  • stowarzyszenia kultury fizycznej o zasięgu ogólnokrajowym (kod 162),
  • zrzeszenia handlu i usług (kod 163),
  • zrzeszenia transportu (kod 164),
  • instytuty badawcze (kod 165),
  • jednostki badawczo-rozwojowe (kod 141),
  • ogólnokrajowe reprezentacje zrzeszeń handlu i usług (kod 166),
  • ogólnokrajowe reprezentacje zrzeszeń transportu (kod 167),
  • inne organizacje podmiotów gospodarczych (kod 168),
  • izby gospodarcze (kod 169),
  • przedsiębiorstwa zagraniczne (kod 171),
  • związki zawodowe (kod 172),
  • związki pracodawców (kod 174),
  • federacje/konfederacje związków pracodawców (kod 175),
  • kółka rolnicze (kod 177),
  • rolnicze zrzeszenia branżowe (kod 178),
  • oddziały zagranicznych przedsiębiorców (kod 179),
  • spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (kod 180),
  • stowarzyszenia ogrodowe (kod 181),
  • związki stowarzyszeń ogrodowych (kod 182),
  • jednostki terenowe stowarzyszeń posiadające osobowość prawną (kod 183),
  • jednostki organizacyjne związków zawodowych posiadające osobowość prawną (kod 184)
  • przedszkola publiczne (kod 381),
  • przedszkola niepubliczne (kod 382),
  • publiczne szkoły podstawowe (kod 383),
  • publiczne gimnazja (kod 384),
  • publiczne szkoły ponadpodstawowe (kod 385),
  • publiczne szkoły ponadgimnazjalne (kod 386),
  • publiczne szkoły artystyczne (kod 387),
  • niepubliczne szkoły podstawowe (kod 388),
  • niepubliczne gimnazja (kod 389),
  • niepubliczne szkoły ponadpodstawowe (kod 390),
  • niepubliczne szkoły ponadgimnazjalne (kod 391),
  • niepubliczne szkoły artystyczne (kod 392),
  • publiczne placówki systemu oświaty (kod 393),
  • niepubliczne placówki systemu oświaty (kod 394),
  • inne publiczne jednostki organizacyjne systemu oświaty (kod 395),
  • inne niepubliczne jednostki organizacyjne systemu oświaty (kod 396),
  • publiczne zespoły szkół i placówek systemu oświaty (kod 397),
  • niepubliczne zespoły szkół i placówek systemu oświaty (kod 398),
  • organy władzy, administracji rządowej (kod 401),
  • organy kontroli państwowej i ochrony prawa (kod 402),
  • wspólnoty samorządowe (kod 403),
  • sądy i trybunały (kod 406),
  • Skarb Państwa (kod 409),
  • państwowe jednostki organizacyjne (kod 428),
  • gminne samorządowe jednostki organizacyjne (kod 429),
  • powiatowe samorządowe jednostki organizacyjne (kod 430),
  • wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne (kod 431),
  • inne państwowe lub samorządowe osoby prawne w rozumieniu art. 9 pkt 14 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885, z późn. zm. 3) (kod 439),
  • bez szczególnej formy prawnej (kod 999).

Formy prawne przedsiębiorstw

Formy, jakie przyjmują przedsiębiorstwa w momencie rejestracji można podzielić na:

• formy krajowe, które przewidziane są w ustawodawstwie danego kraju oraz
• formy paneuropejskie, które są uregulowane w ustawodawstwie wspólnotowym i obowiązują we wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej.

Wybór formy determinuje m.in. sposób rejestracji przedsiębiorstwa lub spółki oraz zasady organizacji, czyli jego strukturę organizacyjną.

Formy prawne przedsiębiorstw uregulowane jest w innym akcie prawnym.

Kodeks cywilny zawiera podstawowe zasady relacji między przedsiębiorcami, a także reguluje działalność następujących form prawnych przedsiębiorstw:

• spółka cywilna

Dalsze zasady ogólne zawiera Prawo przedsiębiorców, które ponadto obejmuje przepisy regulujące formę:

• przedsiębiorca będący osobą fizyczną.

Spółki prawa handlowego uregulowane w kodeksie spółek handlowych obejmują:

• spółki osobowe
  • spółka jawna
  • spółka partnerska
  • spółka komandytowa
  • spółka komandytowo-akcyjna
• spółki kapitałowe
  • spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
  • prosta spółka akcyjna
  • spółka akcyjna.

Inne osoby prawne uregulowane są w dedykowanych dla nich ustawach, m.in.:

• • przedsiębiorstwo państwowe
  • stowarzyszenie rejestrowe
  • spółdzielnia
  • fundacja.

Paneuropejskie formy prawne przedsiębiorstw

Od 1 maja 2004 roku w Polsce można również zawiązywać tzw. spółki paneuropejskie, które są uregulowane zarówno w ustawodawstwie wspólnotowym, jak i krajowym. Obejmują one takie formy prawne jak:

• spółka europejska
• europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych
• spółdzielnia europejska
• europejska spółka prywatna
• europejska spółka wzajemna
• stowarzyszenie europejskie
• przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe.

Oficjalnie używane skróty polskich form prawnych według krajowego ustawodawstwa

Pełna nazwa	Skrót dopuszczalny	Podstawa prawna
spółka akcyjna	S.A.	Kodeks spółek handlowych, art. 305 § 2
prosta spółka akcyjna	P.S.A.	Kodeks spółek handlowych, art. 3008 § 2
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością	sp. z o.o. lub spółka z o.o.	Kodeks spółek handlowych, art. 160 § 2
spółka jawna	sp. j.	Kodeks spółek handlowych, art. 24 § 2
spółka partnerska	sp.p. lub zwrot po nazwie spółki: „i partner” bądź „i partnerzy”	Kodeks spółek handlowych, art. 90 §§ 2 i 3
spółka komandytowa	sp.k.	Kodeks spółek handlowych, art. 104 § 2
spółka komandytowo-akcyjna	S.K.A.	Kodeks spółek handlowych, art. 127 § 2

Zobacz też

• Formy organizacyjno-prawne w Austrii
• Formy organizacyjno-prawne w Niemczech
• Formy organizacyjno-prawne w Szwajcarii
• Formy organizacyjno-prawne w Szwecji

Linki zewnętrzne

• K. Wach: Formy organizacyjno-prawne prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. [w] K. Wach, Jak założyć własną firmę w Polsce. Instytut Wspierania Przedsiębiorczości w Krakowie, Urząd Miasta Krakowa, Kraków 2006