Fosfolipazy

Schemat z oznaczonymi miejscami działania poszczególnych fosfolipaz. Fosfolipaza B rozcina wiązania zarówno w pozycji PLA1, jak i PLA2.

Fosfolipazy – grupa enzymów hydrolizujących fosfolipidy. Występują we wszystkich ludzkich tkankach oraz soku trzustkowym, należą do egzotoksyn bakteryjnych oraz wchodzą w skład śliny węży.

Podział

Wyróżnia się fosfolipazy A₁, A₂, B, C i D, z których każda hydrolizuje wiązanie estrowe w specyficznym dla niej miejscu:

• fosfolipaza A₁ – rozcina wiązanie estrowe w pozycji C¹.
• fosfolipaza A₂ – rozcina wiązanie estrowe w pozycji C². Bierze ona udział w szlaku syntezy eikozanoidów przez uwalnianie kwasu arachidonowego z fosfolipidów błonowych.
• fosfolipaza B – rozcina wiązanie estrowe zarówno w pozycji C¹, jak i C².
• fosfolipaza C – rozcina wiązanie fosfodiestrowe, w wyniku czego powstaje diacyloglicerol. Bierze ona udział w transmisji sygnałów z błony komórkowej do wnętrza komórki (Związanie niektórych hormonów przez receptor błonowy aktywuje ją powodując rozkład fosfatydyloinozytolo-4,5-bis-fosforanu do diacyloglicerolu (DAG) i inozytolo-1,4,5-tris-fosforanu (IP₃), które działają jako wtórne przekaźniki.).
• fosfolipaza D – rozcina wiązanie fosfodiestrowe, w wyniku czego powstaje kwas fosfatydowy.

Ostateczne produkty hydrolizy determinowane są przez rodzaj rozkładanego fosfolipidu.

Fosfolipazy odgrywają kluczową rolę w wielu procesach komórkowych, takich jak sygnalizacja komórkowa, remodelowanie błon komórkowych, endocytoza, egzocytoza oraz regulacja cytoszkieletu. Na przykład fosfolipaza D uczestniczy w tworzeniu kwasu fosfatydowego, który działa jako lipidowy mediator w procesach sygnalizacji komórkowej i jest prekursorem innych bioaktywnych lipidów, takich jak diacyloglicerol (DAG) czy kwas lizofosfatydowy (LPA). Zaburzenia w funkcjonowaniu fosfolipaz mogą prowadzić do różnych stanów patologicznych, w tym chorób zapalnych, neurodegeneracyjnych oraz nowotworowych.

Bibliografia

• EdwardE. Bańkowski EdwardE. (red.), Biochemia. Podręcznik dla studentów uczelni medycznych, Wrocław: Edra Urban & Partner, 2020, ISBN 978-83-66548-05-3  (pol.).
• VictorV. Rodwell VictorV. i inni red., Harpers Illustrated Biochemistry 30th Edition, McGraw Hill, 2015, ISBN 978-0071825344  (ang.).