Franciszek Ludwik Frezer

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Franciszek Frezer
Ilustracja
Kościół w Rojowie - miejsce pochówku
Data i miejsce urodzenia

27 sierpnia 1798
Poznań

Data i miejsce śmierci

10 stycznia 1845
Rojów

Miejsce spoczynku

Rojów

Zawód, zajęcie

oficer, właściciel ziemski

Narodowość

polska

Edukacja

Korpus Kadetów w Kaliszu

Małżeństwo

Katarzyna Elżbieta Szczukowa, Justyna Psarska

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Militari
Tablica informacyjna ścieżki historyczno-krajobrazowej przy kościele p.w. św. Wojciecha w Rojowie upamiętniąca płk. Franciszka Frezera

Franciszek Ludwik August Frezer (ur. 27 sierpnia 1798 w Poznaniu, zm. 10 stycznia 1845 w Rojowie) – polski oficer, pułkownik powstania listopadowego odznaczony Orderem Virtuti Militari, deputowany na sejm prowincjonalny Wielkiego Księstwa Poznańskiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Franciszek Frezer urodził się jako syn chorążego Macieja Frezera i Krystyny ze Skoroszewskich[1][2]. Był wychowankiem Korpusu Kadetów w Kaliszu. Franciszek Frezer pobierał naukę w latach 1808–1812.

Od 1 lipca 1812 r. wszedł do służby cywilnej (Biura Dyrekcji Skarbu dep. Bydgoskiego) jako kancelista i przebywał w niej do 5 marca 1815 roku[3].

Kariera wojskowa

11 marca 1815 roku wstąpił do wojska 1. pułku strzelców konnych jako chorąży. 15 maja 1816 roku otrzymał awans na podporucznika[4][5], a 15 maja 1825 roku na porucznika I pułku strzelców pieszych i adiutanta pułkowego wojska Królestwa Polskiego[6]. Od 17 czerwca 1829 roku pełnił funkcję adiutanta polowego brygady generała hrabiego Piotra Szembeka. 24 maja 1830 roku otrzymał znak honorowy za 15 lat nieskazitelnej służby oficerskiej[7][8].

Powstanie listopadowe

Po dwóch miesiącach powstania listopadowego, 6 lutego 1831 roku został mianowany na stopień kapitana. Od tego dnia pełnił obowiązki szefa sztabu 4 dywizji piechoty. Odznaczył się w bitwie pod Dobrem.W marcu 1831 r. przybył do Zamościa mianowany przez Naczelnego Wodza dowódcą Gwardii Ruchomej. Gen Dwernicki odkomenderował kpt Franciszka Frezera do organizacji Straży Bezpieczeństwa. W kwietniu 1831 r. odszedł z korpusem gen Dwernickiego na Wołyń[9]. Od 4 czerwca 1831 roku został adiutantem polowym gen. Macieja Rybińskiego – dowódcy 1. dyw. piech. 27 lipca 1831 roku awansowany został do stopnia majora 12. pułku piechoty liniowej[10]. Zachowały się dwa meldunki majora Frezera z końcowego etapu powstania listopadowego z sierpnia 1831roku. Pełnił wtedy funkcję komendanta posterunku w Żakowie[11][12].

Franciszek Frezer jako major 12 pułku piechoty liniowej za zasługi wojenne 2 września 1831 roku otrzymał złoty (nr 2397), a 25 września 1831 roku kawalerski krzyż Orderu Virtuti Militari (3385)[13][14]. Po zdobyciu Warszawy przez Rosjan we wrześniu 1831 roku mianowany został do stopnia podpułkownika. Dnia 30 września otrzymał żądaną dymisję. [15].

5 października 1831 roku przeszedł z oddziałem 20-tysięcznej armii granicę z Prusami w okolicach Jastrzębia. Internowany wraz z armią, władzami powstańczymi z ostatnim prezesem Rządu Narodowego Bonawenturą Niemojowskim oraz członkami sejmu i licznymi politykami w zabudowaniach klasztoru franciszkanów w Brodnicy[16].

Pierwsze małżeństwo

Franciszek Frezer wrócił do Poznania, gdzie 27 sierpnia 1832 roku w parafii św. Marii Magdaleny w Poznaniu zawarł związek małżeński z 43-letnią Katarzyną Elżbietą Szczukową (poprzednio zamężną Pniewską)[17]. Niedługo cieszył się szczęściem małżeńskim, albowiem jego małżonka umarła w Poznaniu przy ulicy Butelskiej (Woźnej) już 22 maja 1834 roku pozostawiając ruchomy majątek. Frezerowie nie doczekali się dziecka[18].

Drugie małżeństwo

Po śmierci żony przeniósł się do Kierzna i stał się dzierżawcą tamtejszego majątku dzięki protekcji gen Szembeka. 9 listopada 1837 roku jako posesor wsi Kierzno zawarł związek małżeński z Justyną Psarską – dziedziczką Rojowa; świadkami na ślubie był gen. Szembek oraz nieznani z imienia Wężyk i Psarski[19][20][21].

Z tego związku urodziły się dwie córki: Aleksandra urodzona 28 października 1841 roku[22] oraz Józefa urodzona 5 kwietnia 1843 roku[23][24]

Działalność polityczna[edytuj | edytuj kod]

18 kwietnia 1843 roku Franciszek Frezer został drugim deputowanym na sejm prowincjonalny Wielkiego Księstwa Poznańskiego z powiatu ostrzeszowskiego jako „posiedziciel”[25] z Rojowa[26]. Funkcję pierwszego deputowanego pełnił wówczas Feliks Wężyk właściciel z Baranowa. Funkcję deputowanego pełnił Frezer do swojej śmierci[27].

Śmierć i pochówek

Franciszek Frezer zmarł na tyfus 10 stycznia 1845 roku w wieku 46 lat[28][29], a jego żona Justyna 26 czerwca 1856 roku[30]. Oboje zostali pochowani w podziemiach rojowskiego kościoła[31], najpierw drewnianego, a potem w 1883 roku, murowanego, którego fundatorem wraz z mężem Bolesławem Wężykiem była ich córka Aleksandra[32][33].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Franciszek Frezer został upamiętniony na tablicy informacyjnej ścieżki historyczno-krajobrazowej przy kościele pw. św. Wojciecha w Rojowie[34].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Akt chrztu 95/1795 parafii św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Na chrzcie otrzymał imiona Franciszka Ludwika Augusta. Chrzestnymi byli pochodzenia szlacheckiego Paschalis Radoliński i Agnieszka Skorkowska. BaSIA - Baza Systemu Indeksacji Archiwalnej (famula.pl) Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu, PM 229/4
  2. ↑ Jerzy Krzywaźnia, Dzieje Rojowa: Franciszek Frezer (1798-1845) [online], Dzieje Rojowa, 19 października 2017 [dostęp 2023-07-08].
  3. ↑ Robert Bielecki „Słownik Biograficzny Oficerów Powstania Listopadowego”, NDAP, AGAD, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 1998. s. 46.
  4. ↑ Pułk 1 Strzelców pieszych Królestwa Polskiego » KIM ONI BYLI [online], KIM ONI BYLI [dostęp 2023-07-10] (pol.).
  5. ↑ Pułk 1 Strzelców pieszych Królestwa Polskiego » KIM ONI BYLI [online], KIM ONI BYLI [dostęp 2023-08-26] (pol.).
  6. ↑ Oficerowie Królestwa Polskiego 1815-1830 poz. 348 [1]
  7. ↑ Robert Bielecki „Słownik Biograficzny Oficerów Powstania Listopadowego”, NDAP, AGAD, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 1998. S. 46.
  8. ↑ Generałowie i oficerowie Armii Polskiej w służbie 29.11.1830 [online], genealogia.okiem.pl [dostęp 2023-08-27].
  9. ↑ Garnizon Twierdzy Zamość w 1831 r. | [online], 18 lipca 2023 [dostęp 2023-08-27] (pol.).
  10. ↑ Robert Bielecki „Słownik Biograficzny Oficerów Powstania Listopadowego”, NDAP, AGAD, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 1998. s. 46
  11. ↑ Pamiętniki Ludwika Sczanieckiego pułkownika wojsk polskich z rękopisów wydał Stanisław Sczaniecki (e-Book Google), Poznań 1863 s.249, 250, 251.
  12. ↑ Jerzy Krzywaźnia, Dzieje Rojowa: Franciszek Frezer (1798-1845) -1 [online], Dzieje Rojowa, 4 kwietnia 2014 [dostęp 2023-07-08].
  13. ↑ Tarnowski Stanisław, Xięga Pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830; zawierająca spis imienny dowódzców i sztabs-oficerów tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy Armii Polskiej w tymż roku krzyżem wojskowym „Virtuti Militarii” ozdobionych, „Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu”, 1881, 140 i 160 [dostęp 2023-07-08].
  14. ↑ Virtuti Militari wybor źrodeł t.II 1815—1831, Wstęp i opracowanie Bogusław Pelak, Koszalin 2001 [2]
  15. ↑ Komisja rządowa wojny, sygnatura 478, Lista imienna generałów, oficerów wyższych i niższych, tudzież urzędników wojskowych Armii Polskiej, będących w czynnej służbie na dniu 29 listopada 1830 roku, którzy wykonali na [nowo] przysięgę wierności Najjaśniejszemu Cesarzowi i Królowi i dopełnili przepisanych formalności, [3]
  16. ↑ Robert Bielecki „Słownik Biograficzny Oficerów Powstania Listopadowego”, NDAP, AGAD, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 1998, s. 46.
  17. ↑ Informacja z internetowej bazy http://poznan-project.psnc.pl/ Projekt Poznań (Projekt Indeksacji Małżeństw z Wielkopolski z lat 1800–1899) Parafia katolicka Poznań – Św.Maria Magdalena [Posen-St.Magdalene], wpis 48 / 1832 (oryginalny akt w Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu).
  18. ↑ Teki Dworzaczka 42690 (Poznań – Sw. Maria Magdalena – Fara) 1834.22/5. + G. Katarzyna Jezierska 1-o v. Szczukowa 2-o v. Frezer l. 46, ż. Franc. F. phtisi. [4]
  19. ↑ Paweł Wł. Fabisz, Kronika parafialna baranowska, Wrocław 1853, s. 58 jako źródło ks. Fabisz podał Księgę ślubów Baranowa.
  20. ↑ Teki Dworzaczka 55812 (Baranów) 1837.9/11. W-y Franc. Frezer pułk. w. p. pos. wsi Kierzna, wd. l. 28 x Wa Justyna Psarska panna, dz-ka Rojewa, l. 23 -- Gen. Szembek, Wężyk i Psarski.[5]
  21. ↑ Fabisz, P. Wł.: Kronika Parasialna Baranowska (1853) - Bayerische Staatsbibliothek [online], opacplus.bsb-muenchen.de [dostęp 2023-08-27].
  22. ↑ Teki Dworzaczka, 57891 (Ostrzeszów) 1841.28/10. * (Rojow), ch. 17/11. Aleksandra Stefania Franciszka, c. Franc. Frezera i Justyny Psarskiej, dz-ca R. pułkownika -- Emilja P. dz-c Doruchowa, Mikołaj P. dz-c dóbr, Henryka v. Borowska landratowa (+ 6/4.99.).[6]
  23. ↑ Teki Dworzaczka, 57892 (Ostrzeszów) 1843.4/5. * (Rojów), ch. 7/5. Józefa Marjanna Justyna, c. poprz. Frezerów [Franciszka Frezera i Justyny Psarskiej] pułk., dz-ców R. [7]
  24. ↑ M. Perliński „Wspomnienia o mieście Ostrzeszowie, bliższej jego i dalszej okolicy” (Ostrzeszów, 1920 r.).s.35
  25. ↑ Dawniej posiadacz za Słownik Języka Polskiego.
  26. ↑ Jerzy Krzywaźnia, Dzieje Rojowa: Poseł z Rojowa [online], Dzieje Rojowa, 22 sierpnia 2020 [dostęp 2023-07-08].
  27. ↑ Ogłoszenie Rejencji Poznańskiej z 24.05.1846 (w) Amtsblatt der Königlichen Regierung zu Posen. 1843.04.18 Nro.16. s.146
  28. ↑ Teki Dworzaczka 57930 (Ostrzeszów) 1845.10/1. (Rojów) Franciszek Frezer l. 46, dz-c R. pułk. w. p. s. Mac. i Krystyny Skoraszewskiej. Tyfus. Donosi ż. Justyna. [8]
  29. ↑ Strona:Stanisław Karwowski - Historya Wielkiego Księstwa Poznańskiego T2.pdf/25 - Wikiźródła, wolna biblioteka [online], pl.wikisource.org [dostęp 2023-08-27] (pol.).
  30. ↑ Teki Dworzaczka 57941 (Ostrzeszów) 1856.26/6. + (Rojów) G. Justyna Frezer l. 32, wdowa dz-ka Rojowa, c. dziedzica.[9]
  31. ↑ Kościół pw. św. Wojciecha Biskupa i Męczennika w Rojowie [online], dzieje.pl [dostęp 2023-07-09] (pol.).
  32. ↑ Jerzy Krzywaźnia, Dzieje Rojowa: Pamięci fundatorów rojowskiego kościoła [online], Dzieje Rojowa, 22 lutego 2013 [dostęp 2023-07-08].
  33. ↑ Jerzy Krzywaźnia, Dzieje Rojowa: Kościół murowany w stylu neogotyckim – 1883 [online], Dzieje Rojowa, 16 grudnia 2012 [dostęp 2023-07-08].
  34. ↑ Jerzy Krzywaźnia, Dzieje Rojowa: Rojowskie wzgórze kościelne w nowej odsłonie [online], Dzieje Rojowa, 2 września 2014 [dostęp 2023-07-08].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Robert Bielecki „Słownik Biograficzny Oficerów Powstania Listopadowego”, NDAP, AGAD, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 1998.
  • Jerzy Krzyważnia „Franciszek Frezer (1798-1845)”, Ostrzeszowska Kultura (nr 25) s. 14–15.[10]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Franciszek_Ludwik_Frezer&oldid=73542398”