Fregata białobrzucha
| Fregata andrewsi[1] | |
| Mathews, 1914 | |
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
fregata białobrzucha |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Fregata białobrzucha (Fregata andrewsi) – gatunek dużego ptaka z rodziny fregat (Fregatidae). Gniazduje endemicznie na Wyspie Bożego Narodzenia na Oceanie Indyjskim. Narażony na wyginięcie.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał Gregory Macalister Mathews w 1914 na łamach Austral avian record. Autor opisał jedynie, jak na podstawie upierzenia odróżnić fregatę białobrzuchą od innych fregat. Nadał nowemu gatunkowi nazwę Fregata andrewsi[3]. Nazwa jest obecnie (2020) podtrzymywana przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC); uznaje on F. andrewsi za gatunek monotypowy[4]. Dawniej gatunek ten był włączany do fregaty orlej (F. aquila)[5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi 89–100 cm, masa ciała samca około 1400 g, samicy około 1550 g; rozpiętość skrzydeł 205–230 cm[5]. Występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu. Dorosły samiec ma upierzenie w większości czarne z zielonym połyskiem; na brzuchu widoczna jest biała plama. Dziób ciemnoszary, na końcu zagięty. Występuje czerwony worek gardłowy. Samica nie ma worka gardłowego, a jej dziób jest różowy. Ponadto wyróżnia się większymi rozmiarami, ma biały nie tylko brzuch, ale i pierś. Wierzch ciała upierzony tak samo u ptaków obu płci. Zarówno u samców, jak i samic występuje jasny pasek w górnej części skrzydła, a ogon jest rozwidlony. Nogi matoworóżowe, u samic stopy są różowe, u samców czarne. Osobniki młodociane mają różne stadia upierzenia, wraz z wiekiem tracą coraz więcej brązowych piór na głowie i zyskują coraz więcej białych piór na brzuchu[6].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Fregaty białobrzuche gniazdują jedynie na Wyspie Bożego Narodzenia. Żerują na przyległym obszarze Oceanu Indyjskiego, głównie w obrębie Archipelagu Malajskiego po Morze Południowochińskie, Morze Andamańskie, Zatokę Tajlandzką, Morze Sulu i u wybrzeży południowo-zachodniego Celebesu. Według niektórych źródeł gniazdują również na Wyspach Anambas, ale brak na to dobrych dowodów[5].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Większość czasu fregaty białobrzuche spędzają na ciepłych, mało zasolonych otwartych wodach Oceanu Indyjskiego[6]. Gniazdują na wysokich drzewach. Pożywieniem tych fregat są przedstawiciele ptaszorowatych, kałamarnice i inne zwierzęta morskie[7], odnotowano również jaja i pisklęta ptaków morskich, padlinę, a nawet prostoskrzydłe[5]. Większość zdobyczy zbiera z powierzchni wody w locie, ale niekiedy wykazuje też kleptopasożytnictwo i odbiera zdobycz ptakom w locie. Podczas sezonu lęgowego ptaki żerują setki, a nawet tysiące kilometrów od kolonii. Podczas badań przeprowadzonych z pomocą telemetrii satelitarnej okazało się, że jedna samica mająca pod opieką podrośnięte już pisklę odbyła jedną 26-dniową wędrówkę przez 4000 km[7].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Fregaty białobrzuche gniazdują kolonijnie. Są monogamiczne, ale prawdopodobnie zmieniają partnera lub partnerkę co roku[6]. Są zdolne wychować najwyżej jedno młode w przeciągu 2 lat[7]. Okres składania jaj przypada głównie na marzec–maj[5]. Według danych z 2005, 65,5% gniazd umieszczonych jest na migdałecznikach właściwych (Terminalia catappa) lub Celtis timorensis[7]. Preferują miejsca osłonięte od wiejących z południowego wschodu pasatów. Gniazda budowane są na wątłych platformach, zbudowanych z luźno posplatanych gałęzi lub winorośli, zebranych głównie przez samca. Obydwa ptaki z pary biorą udział w wysiadywaniu, zmieniając się co kilka dni[6]
Status, zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
IUCN od 2022 uznaje fregatę białobrzuchą za gatunek narażony na wygnięcie (VU, Vulnerable); wcześniej, od 2000 klasyfikowano ją jako gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem (CR, Critically Endangered), a od 1994 – jako gatunek narażony (VU, Vulnerable). W 2003 szacowano liczebność populacji na 2400–4800 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy. Zagrożeniem dla tych ptaków jest tępienie przez rybaków przez strzelanie, łapanie i zatruwanie; mogą również łapać się w sieci rybackie i inny sprzęt. Kolonia w Flying Fish Cove została w większości opuszczona przez pył wydobywający się z osuszaczy rotacyjnych używanych przy obróbce fosforytów. Około ⅔ gniazd znajduje się (stan w 2014) w jednej kolonii, co czyni gatunek bardziej narażonym na cyklony[7]. Zdecydowana większość stanowisk lęgowych (90% populacji w 2003) leży w obrębie Parku Narodowego Wyspy Bożego Narodzenia[2]. Gatunek wymieniony jest w I załączniku konwencji CITES[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Fregata andrewsi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Fregata andrewsi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Gregory Macalister Mathews. Notes of the genus Fregata. „Austral avian record”. 2, s. 120–121, 1914.
- ↑ F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Storks, frigatebirds, boobies, cormorants, darters. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-03-02]. (ang.).
- ↑ a b c d e Orta, J., Garcia, E.F.J., Kirwan, G.M. & Boesman, P.: Christmas Frigatebird (Fregata andrewsi). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2014. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-09)].
- ↑ a b c d Michelle Harrison: 9. Christmas Island Frigatebird (Fregata andrewsi). Edge of Existence. [dostęp 2016-10-15].
- ↑ a b c d e Christmas Frigatebird Fregata andrewsi. BirdLife International. [dostęp 2016-10-15].
- ↑ Fregata andrewsi. [w:] Species+ [on-line]. UNEP-WCMC, CITES Secretariat. [dostęp 2021-09-07]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).