Współczynnik przesączania kłębuszkowego
Współczynnik przesączania kłębuszkowego (GFR, z ang. glomerular filtration rate) – ilość osocza przefiltrowana w jednostce czasu przez kłębuszki nerkowe do tzw. moczu pierwotnego. Zwykle podawany jest w ml/min lub w ml/(min×1,72m²) (czyli po przeliczeniu na standardową powierzchnię ciała). Współczynnik GFR pozwala na ocenę stopnia wydolności nerek.
Przesączanie kłębuszkowe zależy od wielu czynników, między innymi od napięcia zwieracza przedkłębuszkowego, zwieracza zakłębuszkowego (co w dużej mierze wpływa na frakcję przesączania), ciśnienia krwi, ciśnienia onkotycznego krwi, ciśnienia tętniczego krwi, a przede wszystkim od liczby czynnych nefronów i ściśle z tym związanego nerkowego przepływu krwi (RBF, z ang. renal blood flow).
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
W praktyce klinicznej stosowany jest jako orientacyjny wskaźnik ilości funkcjonujących nefronów i stanowi podstawowe kryterium kwalifikacji stadiów przewlekłej choroby nerek.
Na podstawie GFR określa się V stadiów przewlekłej choroby nerek[1]:
| Stadium | Nazwy opisowe | Charakterystyka [1. 1] | GFR [ml/min/1,73 m2] | Częstość występowania w USA[1. 2] | |
|---|---|---|---|---|---|
| I | choroba nerek z prawidłowym GFR | uszkodzenie nerek z prawidłowym lub zwiększonym GFR | ≥ 90 | 3,32 % | |
| II | wczesna PNN[1. 3] | utajona PNN | uszkodzenie nerek z niewielkim lub zmniejszonym GFR | 60 - 89 | 3 % |
| III | umiarkowana PNN | wyrównana PNN | umiarkowane zmniejszenie GFR | 30 - 59 | 4,32 % |
| IV | ciężka PNN | niewyrównana PNN | duże zmniejszenie GFR | 15 - 29 | 0,2 % |
| V | schyłkowa przewlekła choroba nerek | mocznica | niewydolność nerek [1. 4] | <15 lub leczenie dializami | 0,15 % |
- ↑ według Kidney Disease Outcomes Quality Instytute
- ↑ według NHANES II
- ↑ Przewlekła niewydolność nerek
- ↑ ang. kidney failure - schyłkowa niewydolność nerek
U człowieka prawidłowe są wartości GFR: 110-150 ml/(min×1,72m²).
W niektórych sytuacjach przesączanie kłębuszkowe jest patologicznie zwiększone, np. we wczesnych stadiach cukrzycowej choroby nerek, kiedy to GFR potrafi osiągnąć 400 ml/(min×1,72m²), co też okazuje się stanem wysoce niepożądanym, powodującym szybką utratę funkcjonujących nefronów, co wyraźnie przyspiesza rozwój przewlekłej choroby nerek.
Oznaczanie[edytuj | edytuj kod]
Może być oznaczany metodą klasyczną na podstawie klirensu inuliny (obecnie rzadko stosowana metoda, zwykle w badaniach naukowych).
Z uwagi na konieczność szybkiej oceny czynności wydalniczej nerek stosuje się klirens kreatyniny oznaczany metodą bezpośrednio (w praktyce dość uciążliwe), lub szacunkowy GFR (eGFR) oznaczany na podstawie łatwo dostępnych wielkości. W tym celu powszechnie stosuje się dwie formuły:
- Wzór MDRD, stworzony na postawie wyników badań Hunsickera i współpr. z 1997 r.[2] W stosunku do C@G lepiej szacuje niskie wartości GFR.
- Cockcroft i Gault w 1976[3] zaproponowali wzór, który pozwala dość łatwo oszacować klirens kreatyniny endogennej.Wzór Cockcrofta-Gaulta[4]:
- CCr – klirens kreatyniny
- SCr – stężenie kreatyniny w surowicy mg/dl
- wiek – w latach
- m.c. – masa ciała w kg
- W – wskaźnik płci – 0,85 (dla kobiet) lub 1,0 (dla mężczyzn)
W praktyce oznacza się również szacunkowy współczynnik filtracji kłębuszkowej - eGFR[5].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
- ↑ Andrzej Szczeklik (red.): Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom II. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005, s. 1263. ISBN 83-7430-031-0.
- ↑ LG. Hunsicker, S. Adler, A. Caggiula, BK. England i inni. Predictors of the progression of renal disease in the Modification of Diet in Renal Disease Study. „Kidney Int”. 51 (6), s. 1908-1919, 1997. PMID 9186882.
- ↑ Cockcroft DW, Gault MH. Prediction of creatinine clearance from serum creatinine. „Nephron”. 1 (16), s. 31–41, 1976. PMID 1244564.
- ↑ Gault MH, Longerich LL, Harnett JD, Wesolowski C. Predicting glomerular function from adjusted serum creatinine.. „Nephron”. 3 (62), s. 249–56, 1992. PMID 1436333.
- ↑ Badania laboratoryjne w chorobach nerek. W: Michał Myśliwiec: Choroby nerek. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, s. 85-97. ISBN 978-83-200-3528-5.
