Współczynnik przesączania kłębuszkowego

Współczynnik przesączania kłębuszkowego, wskaźnik filtracji kłębuszkowej, GFR (z ang. glomerular filtration rate) – ilość osocza przefiltrowana w jednostce czasu przez kłębuszki nerkowe do tak zwanego moczu pierwotnego. Zwykle podawany jest w ml/min lub w ml/(min×1,72 m²) (czyli po przeliczeniu na standardową powierzchnię ciała). Współczynnik GFR pozwala na ocenę stopnia wydolności nerek.

Przesączanie kłębuszkowe zależy od wielu czynników, między innymi od napięcia zwieracza przedkłębuszkowego, zwieracza zakłębuszkowego (co w dużej mierze wpływa na frakcję przesączania), ciśnienia onkotycznego, ciśnienia tętniczego, a przede wszystkim od liczby czynnych nefronów i ściśle z tym związanego nerkowego przepływu krwi (RBF, z ang. renal blood flow).

Zastosowanie

W praktyce klinicznej stosowany jest jako orientacyjny wskaźnik ilości funkcjonujących nefronów i stanowi podstawowe kryterium kwalifikacji stadium – jednego z pięciu – przewlekłej niewydolności nerek (przewlekłej choroby nerek).

Stadia przewlekłej niewydolności nerek

Stadium	Nazwy opisowe		Charakterystyka	GFR [ml/min/1,73 m2]	Częstość występowania w Stanach Zjednoczonych
I	choroba nerek z prawidłowym GFR		uszkodzenie nerek z prawidłowym lub zwiększonym GFR	≥ 90	3,32 %
II	wczesna PNN	utajona PNN	uszkodzenie nerek z niewielkim lub zmniejszonym GFR	60–89	3 %
III	umiarkowana PNN	wyrównana PNN	umiarkowane zmniejszenie GFR	30–59	4,32 %
IV	ciężka PNN	niewyrównana PNN	duże zmniejszenie GFR	15–29	0,2 %
V	schyłkowa niewydolność nerek	mocznica	drastyczne zmniejszenie GFR	<15 lub leczenie dializami	0,15 %

U człowieka prawidłowe są wartości współczynnika przesączania kłębuszkowego od 110 do 150 ml/(min×1,72 m²).

W niektórych sytuacjach przesączanie kłębuszkowe jest patologicznie zwiększone, na przykład we wczesnych stadiach cukrzycowej choroby nerek, kiedy GFR osiąga 400 ml/(min×1,72 m²), co jest stanem wysoce niepożądanym, powodującym szybką utratę funkcjonujących nefronów, wyraźnie przyspieszającym rozwój przewlekłej choroby nerek.

Oznaczanie

Może być oznaczany metodą klasyczną na podstawie klirensu inuliny (obecnie rzadko stosowana metoda, zwykle w badaniach naukowych).

Z uwagi na konieczność szybkiej oceny czynności wydalniczej nerek stosuje się klirens kreatyniny oznaczany metodą bezpośrednią (w praktyce dość uciążliwe), lub szacunkowy GFR (eGFR) oznaczany na podstawie łatwo dostępnych wielkości. W tym celu powszechnie stosuje się dwie formuły:

1. Wzór MDRD, stworzony na podstawie wyników badań Hunsickera i współpr. z 1997 roku. W stosunku do C@G lepiej szacuje niskie wartości GFR.
2. Wzór Cockcrofta-Gaulta. Cockcroft i Gault w 1976 roku zaproponowali wzór, który pozwala dość łatwo oszacować klirens kreatyniny endogennej:

$C_{Cr}(ml/min)={(140-wiek)\times m.c. \over (72\times S_{Cr})}\times W$

gdzie:

• C_Cr – klirens kreatyniny
• S_Cr – stężenie kreatyniny w surowicy [mg/dl]
• wiek – wiek pacjenta [lata]]
• m.c. – masa ciała [kg]
• W – wskaźnik płci: 0,85 (dla kobiet) lub 1,0 (dla mężczyzn)

W praktyce oznacza się również szacunkowy współczynnik filtracji kłębuszkowej: eGFR.

Przypisy

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć medycznych i pokrewnych w Wikipedii.