Współczynnik przesączania kłębuszkowego
Współczynnik przesączania kłębuszkowego, wskaźnik filtracji kłębuszkowej, GFR (z ang. glomerular filtration rate) – ilość osocza przefiltrowana w jednostce czasu przez kłębuszki nerkowe do tak zwanego moczu pierwotnego. Zwykle podawany jest w ml/min lub w ml/(min×1,72 m²) (czyli po przeliczeniu na standardową powierzchnię ciała). Współczynnik GFR pozwala na ocenę stopnia wydolności nerek.
Przesączanie kłębuszkowe zależy od wielu czynników, między innymi od napięcia zwieracza przedkłębuszkowego, zwieracza zakłębuszkowego (co w dużej mierze wpływa na frakcję przesączania), ciśnienia onkotycznego, ciśnienia tętniczego, a przede wszystkim od liczby czynnych nefronów i ściśle z tym związanego nerkowego przepływu krwi (RBF, z ang. renal blood flow).
Zastosowanie[edytuj]
W praktyce klinicznej stosowany jest jako orientacyjny wskaźnik ilości funkcjonujących nefronów i stanowi podstawowe kryterium kwalifikacji stadium – jednego z pięciu – przewlekłej niewydolności nerek (przewlekłej choroby nerek)[1].
| Stadium | Nazwy opisowe | Charakterystyka[a] | GFR [ml/min/1,73 m2] | Częstość występowania w Stanach Zjednoczonych[b] | |
|---|---|---|---|---|---|
| I | choroba nerek z prawidłowym GFR | uszkodzenie nerek z prawidłowym lub zwiększonym GFR | ≥ 90 | 3,32 % | |
| II | wczesna PNN[c] | utajona PNN | uszkodzenie nerek z niewielkim lub zmniejszonym GFR | 60–89 | 3 % |
| III | umiarkowana PNN | wyrównana PNN | umiarkowane zmniejszenie GFR | 30–59 | 4,32 % |
| IV | ciężka PNN | niewyrównana PNN | duże zmniejszenie GFR | 15–29 | 0,2 % |
| V | schyłkowa niewydolność nerek[d] | mocznica | drastyczne zmniejszenie GFR | <15 lub leczenie dializami | 0,15 % |
U człowieka prawidłowe są wartości współczynnika przesączania kłębuszkowego od 110 do 150 ml/(min×1,72 m²).
W niektórych sytuacjach przesączanie kłębuszkowe jest patologicznie zwiększone, na przykład we wczesnych stadiach cukrzycowej choroby nerek, kiedy GFR osiąga 400 ml/(min×1,72 m²), co jest stanem wysoce niepożądanym, powodującym szybką utratę funkcjonujących nefronów, wyraźnie przyspieszającym rozwój przewlekłej choroby nerek.
Oznaczanie[edytuj]
Może być oznaczany metodą klasyczną na podstawie klirensu inuliny (obecnie rzadko stosowana metoda, zwykle w badaniach naukowych).
Z uwagi na konieczność szybkiej oceny czynności wydalniczej nerek stosuje się klirens kreatyniny oznaczany metodą bezpośrednią (w praktyce dość uciążliwe), lub szacunkowy GFR (eGFR) oznaczany na podstawie łatwo dostępnych wielkości. W tym celu powszechnie stosuje się dwie formuły:
- Wzór MDRD, stworzony na postawie wyników badań Hunsickera i współpr. z 1997 roku[2]. W stosunku do C@G lepiej szacuje niskie wartości GFR.
- Wzór Cockcrofta-Gaulta[3]. Cockcroft i Gault w 1976 roku[4] zaproponowali wzór, który pozwala dość łatwo oszacować klirens kreatyniny endogennej:
gdzie:
- CCr – klirens kreatyniny
- SCr – stężenie kreatyniny w surowicy [mg/dl]
- wiek – wiek pacjenta [lata]]
- m.c. – masa ciała [kg]
- W – wskaźnik płci: 0,85 (dla kobiet) lub 1,0 (dla mężczyzn)
W praktyce oznacza się również szacunkowy współczynnik filtracji kłębuszkowej: eGFR[5].
Uwagi
Przypisy
- ↑ Andrzej Szczeklik (red.): Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom II. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005, s. 1263. ISBN 83-7430-031-0.
- ↑ LG. Hunsicker, S. Adler, A. Caggiula, BK. England i inni. Predictors of the progression of renal disease in the Modification of Diet in Renal Disease Study. „Kidney Int”. 51 (6), s. 1908-1919, 1997. PMID: 9186882.
- ↑ Gault MH, Longerich LL, Harnett JD, Wesolowski C. Predicting glomerular function from adjusted serum creatinine.. „Nephron”. 3 (62), s. 249–56, 1992. PMID: 1436333.
- ↑ Cockcroft DW, Gault MH. Prediction of creatinine clearance from serum creatinine. „Nephron”. 1 (16), s. 31–41, 1976. PMID: 1244564.
- ↑ Badania laboratoryjne w chorobach nerek. W: Michał Myśliwiec: Choroby nerek. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, s. 85–97. ISBN 978-83-200-3528-5.
