Współczynnik przesączania kłębuszkowego

Współczynnik przesączania kłębuszkowego (GFR, z ang. glomerular filtration rate) – ilość osocza przefiltrowana w jednostce czasu przez kłębuszki nerkowe do tzw. moczu pierwotnego. Zwykle podawany jest w ml/min lub w ml/(min×1,72m²) (czyli po przeliczeniu na standardową powierzchnię ciała). Współczynnik GFR pozwala na ocenę stopnia wydolności nerek.

Przesączanie kłębuszkowe zależy od wielu czynników, między innymi od napięcia zwieracza przedkłębuszkowego, zwieracza zakłębuszkowego (co w dużej mierze wpływa na frakcję przesączania), ciśnienia krwi, ciśnienia onkotycznego krwi, ciśnienia tętniczego krwi, a przede wszystkim od liczby czynnych nefronów i ściśle z tym związanego nerkowego przepływu krwi (RBF, z ang. renal blood flow).

Zastosowanie

W praktyce klinicznej stosowany jest jako orientacyjny wskaźnik ilości funkcjonujących nefronów i stanowi podstawowe kryterium kwalifikacji stadiów przewlekłej choroby nerek.

Na podstawie GFR określa się V stadiów przewlekłej choroby nerek:

Stadia przewlekłej choroby nerek

Stadium	Nazwy opisowe		Charakterystyka	GFR [ml/min/1,73 m2]	Częstość występowania w USA
I	choroba nerek z prawidłowym GFR		uszkodzenie nerek z prawidłowym lub zwiększonym GFR	≥ 90	3,32 %
II	wczesna PNN	utajona PNN	uszkodzenie nerek z niewielkim lub zmniejszonym GFR	60 - 89	3 %
III	umiarkowana PNN	wyrównana PNN	umiarkowane zmniejszenie GFR	30 - 59	4,32 %
IV	ciężka PNN	niewyrównana PNN	duże zmniejszenie GFR	15 - 29	0,2 %
V	schyłkowa przewlekła choroba nerek	mocznica	niewydolność nerek	<15 lub leczenie dializami	0,15 %

U człowieka prawidłowe są wartości GFR: 110-150 ml/(min×1,72m²).

W niektórych sytuacjach przesączanie kłębuszkowe jest patologicznie zwiększone, np. we wczesnych stadiach cukrzycowej choroby nerek, kiedy to GFR potrafi osiągnąć 400 ml/(min×1,72m²), co też okazuje się stanem wysoce niepożądanym, powodującym szybką utratę funkcjonujących nefronów, co wyraźnie przyspiesza rozwój przewlekłej choroby nerek.

Oznaczanie

Może być oznaczany metodą klasyczną na podstawie klirensu inuliny (obecnie rzadko stosowana metoda, zwykle w badaniach naukowych).

Z uwagi na konieczność szybkiej oceny czynności wydalniczej nerek stosuje się klirens kreatyniny oznaczany metodą bezpośrednio (w praktyce dość uciążliwe), lub szacunkowy GFR (eGFR) oznaczany na podstawie łatwo dostępnych wielkości. W tym celu powszechnie stosuje się dwie formuły:

1. Wzór MDRD, stworzony na postawie wyników badań Hunsickera i współpr. z 1997 r. W stosunku do C@G lepiej szacuje niskie wartości GFR.
2. Cockcroft i Gault w 1976 zaproponowali wzór, który pozwala dość łatwo oszacować klirens kreatyniny endogennej.Wzór Cockcrofta-Gaulta:

$C_{Cr}(ml/min) = {(140-wiek) \times m.c. \over (72 \times S_{Cr})} \times W$

• C_Cr – klirens kreatyniny
• S_Cr – stężenie kreatyniny w surowicy mg/dl
• wiek – w latach
• m.c. – masa ciała w kg
• W – wskaźnik płci – 0,85 (dla kobiet) lub 1,0 (dla mężczyzn)

W praktyce oznacza się również szacunkowy współczynnik filtracji kłębuszkowej - eGFR.

Zobacz też

• Przewlekła niewydolność nerek

Przypisy

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć medycznych i pokrewnych w Wikipedii.