GRAB 3

Solrad 3, SR-3

Satelity Transit 4A, Injun 1 i umieszczony na szczycie kulisty GRAB-3
Inne nazwy	GRAB 3, GREB 3, Tattletale, Sunray 3
Indeks COSPAR	1961-015B
Indeks NORAD	00117
Zaangażowani	US Navy, Naval Research Laboratory
Rakieta nośna	Thor Able Star
Miejsce startu	Cape Canaveral Air Force Station, USA
Orbita (docelowa, początkowa)
Perygeum	882 km
Apogeum	999 km
Okres obiegu	103,85 min
Nachylenie	66,82°
Mimośród	0,007988
Czas trwania
Początek misji	29 czerwca 1961 04:22 UTC
Wymiary
Kształt	kulisty
Wymiary	śr. 0,51 cm
Masa całkowita	18 kg

Solrad 3 (ang. Solar Radiation 3 – promieniowanie słoneczne) – amerykański satelita wywiadu elektronicznego. Był trzecim statkiem z serii GRAB. Pozostawał utajniony do czerwca 1998. Zbudowany przez Naval Research Laboratory, NRL.

Solrad 3 został wystrzelony wraz z satelitami Transit 4A i Injun 1. Injun 1 i Solrad 3 odłączyły się od Transita, ale nie odłączyły się od siebie. Chaotyczny ruch obu połączonych ze sobą satelitów, o okresie kilku minut, monitorowano jednym z magnetometrów. Statek pozostaje na orbicie, której żywotność szacuje się na 900 lat.

Nazewnictwo

Satelita ten, jak i cały program badawczy z nim związany, miał wiele nazw, które miały zataić prawdziwe przeznaczenie statku. Pierwotnie nazwany był Plotkarzem (ang. Tattletale), a później GRAB (grabić, porywać, w tym wypadku informacje). By przeznaczenie satelity nie było jasne dla ZSRR, projekt nazwano GREB (słowo pozbawione znaczenia w języku angielskim) i wymyślono dla tego skrótu odpowiednie rozwinięcie: Galactic Radiation Experimental Background (eksperyment tła promieniowania galaktycznego). By jeszcze bardziej zaciemnić przeznaczenie satelitów serii GRAB, wysyłano je pod nazwą Solrad (z numerami od 1 do 7). Miało to wskazywać, że będą one prowadzić obserwacje Słońca.

Opis misji

Start rakiety Thor Able Star z satelitami Transit 4A, GRAB 3 i Injun 1

Odbiorniki satelitów GRAB miały zbierać dane o parametrach pracy radzieckich radarów obrony powietrznej. Satelity GRAB nie były wystrzeliwane samodzielnie, lecz jako ładunki dodatkowe wraz z innymi satelitami. Pozyskane dane były przekazywane przez NRL do Dowództwa Strategicznego Sił Powietrznych i do Narodowej Agencji Bezpieczeństwa NSA, co może wskazywać, że przechwytywano również radzieckie meldunki radiowe.

Budowa i działanie

Statek był aluminiową kulą o średnicy 51 cm, z sześcioma okrągłymi ogniwami słonecznymi, o średnicy 15 cm. Ładowały one akumulatory NiCd.

NRL zbudowało również pełnowymiarowy model satelity, prawdopodobnie z zapasowych części. W 1975 trafił do National Air and Space Museum w Waszyngtonie. W latach 1976-1982 wystawiony był na ekspozycji „Satelity”, a w latach 1983-1997, jako część ekspozycji „Gwiazdy”.

Ładunek

Nietajne wyposażenie naukowe stanowiły dwie komory jonizacyjne. Rejestrowały one promieniowanie rentgenowskie z zakresu, odpowiednio, 0,2 – 0,8 nm i 0,8 – 2 nm. Umieszczone były na obwodzie satelity, w odstępie 60° od siebie. Przed penetracją przez energetyczne protony (<1 MeV) i elektrony (< 1 MeV) były chronione trwałymi magnesami. Czułość spektralną komór określały ich aluminiowe okienka wlotowe i wypełniacz w postaci azotu. Fotokomórka mierzyła kąt między Słońcem a płaszczyzną równika satelity. Obsługa danych była w zasadzie taka sama jak w komorach jonizacyjnych satelity GRAB 1. Prąd z komór mierzony był przez stabilizowane elektrometry. Dane były przesyłane na Ziemię w czasie rzeczywistym i nagrywane na taśmy magnetyczne przez mobilne stacje naziemne NASA. Nieodłączenie się od siebie satelitów Injun 1 i GRAB 3 spowodowało, że pierwsza z komór nie zwróciła żadnych użytecznych danych. Druga wykonała 101 użytecznych pomiarów, niestety, mocno zakłóconych wysokoenergetycznymi cząstkami, głównie pochodzenia słonecznego. Dane zebrano między 29 czerwca a 26 listopada 1961.

Bibliografia

• NSSDCA Master Catalog (ang.)
• Space 40 (cz.)
• Mark Wade: GRAB. [w:] Encyclopedia Astronautica [on-line]. (ang.).
• Solrad-3 Full Scale Model. Smithsonian National Air and Space Museum, 1999. [dostęp 2014-07-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-08-30)]. (ang.).