Gardenia tahitańska

Gardenia tahitańska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	goryczkowce
Rodzina	marzanowate
Rodzaj	gardenia
Gatunek	gardenia tahitańska
	Nazwa systematyczna
	Gardenia taitensis DC.; Prodr. 4:380. 1830
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gardenia tahitańska (Gardenia taitensis DC.) – gatunek rośliny z rodziny marzanowatych. Występuje na wyspach południowego Pacyfiku. Narodowy kwiat Tahiti, gdzie znany jest jako tiare tahiti (język tahitański: "kwiat Tahiti"). Kwiat gardenii stanowi godło zarówno Tahiti, jak i Wysp Cooka, znajduje się także w logo tahitańskich linii lotniczych Air Tahiti Nui. Pierwszy opis botaniczny tego gatunku sporządził Georg Forster, przyrodnik biorący udział w drugiej wyprawie Jamesa Cooka. Roślina znajduje zastosowanie ze względu na swe walory ozdobne, jak i kosmetyczne.

Morfologia i biologia

Pokrój: Zimozielony krzew.
Liście: Naprzeciwległe, krótkoogonkowe, odwrotnie jajowate i całobrzegie.
Kwiaty: Wyróżniają się okazałą koroną z sześciu (do ośmiu, rzadko nawet więcej) białych płatków, pręcików sześć, słupek pojedynczy. Kwitnie przez cały rok, ale szczególnie intensywnie w okresie od września do kwietnia.
Siedlisko: Rośnie w miejscach dobrze nasłonecznionych, zarówno na stromych zboczach nadmorskich, jak i na zboczach gór.

Zastosowanie

Poprzez macerację kwiatu w oleju kokosowym otrzymuje się w Polinezji kosmetyk do pielęgnacji skóry i włosów, zwany monoi.
Do zwyczaju należy witanie gości poprzez ofiarowanie girlandy (zwanej tiara Tahiti). Kwiaty noszone są również włosach jako ozdoba przez miejscowe kobiety, za prawym uchem przez kobiety niezamężne, za lewym przez mające partnera.

Lokalne nazwy

Tiare maohi (Tahiti)
Tiare maori (Wyspy Cooka)
Pua samoa / Pua fiti (Samoa)
Siale tonga (Tonga)

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-27] (ang.).
↑ Gardenia taitensis DC.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-12-14]. (ang.).
↑ Gardenia taitensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

Bibliografia

Jean-Claude Celhay: Plants and flowers of Tahiti. Papeete, tahiti: Societe nouvelle des du pacifique, 1981, s. 80-81. ISBN 2-85700-093-6.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-27] (ang.).

[3] Gardenia taitensis DC.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-12-14]. (ang.).

[iucn-4] Gardenia taitensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]