Przejdź do zawartości

Marzanowate

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Marzanowate
Ilustracja
Marzana barwierska
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

goryczkowce

Rodzina

marzanowate

Nazwa systematyczna
Rubiaceae Juss.
Gen. Pl.: 196. 4 Aug 1789, nom. cons.
Luculia gratissima, Tasmania, Australia

Marzanowate (Rubiaceae) – rodzina roślin okrytonasiennych należąca do rzędu goryczkowców. Liczy ponad 13,1 tys. gatunków z 611 rodzajów, rosnących głównie w obszarach tropikalnych i subtropikalnych. Największe zróżnicowanie na Madagaskarze i w Andach[2]. W Polsce występują przedstawiciele czterech rodzajów: marzanka (Asperula), przytulia (Galium), przytulinka (Cruciata) i rolnica (Sherardia). Do najważniejszych roślin użytkowych z tej rodziny należy szereg gatunków kawowca (Coffea). Liczni przedstawiciele zawierają silnie działające alkaloidy i znajdują zastosowanie jako rośliny lecznicze. Przykładem jest chinowiec lekarski (Cinchona officinalis), którego kora jest surowcem do otrzymywania chininy[3]. Inne rośliny użytkowe i ozdobne z tej rodziny to m.in. przedstawiciele rodzajów: ipekakuana (Cephaelis), gardenia (Gardenia), iksora (Ixora), Morinda, Psychotria, marzana (Rubia), czepota (Uncaria).

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Rośliny zielne (w podrodzinie Rubioideae) lub drzewiaste (pozostałe). Mają ulistnienie często okółkowe (albo pozornie okółkowe, gdy przylistki są podobne do liści i tworzą razem z nimi okółek).
Kwiaty
Niewielkie, zwykle w wiechowatych kwiatostanach, często skupione, 4 lub 5-krotne[2]. Kielich zwykle drobny[2]. Pręciki w jednym okółku międzyległe płatkom. Słupek dolny, dwukrotny[3].
Owoce
Zwykle rozłupnie lub torebki, rzadziej jagody[3].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Klad bazalny w obrębie rzędu goryczkowców (Gentianales) z grupy astrowych spośród roślin okrytonasiennych[2].

goryczkowce

Rubiaceae marzanowate





Gelsemiaceae



Loganiaceae loganiowate





Gentianaceae goryczkowate



Apocynaceae toinowate





Podział rodziny

W obrębie rodziny wyróżnia się trzy podrodziny z prawdopodobnie bazalnąRubioideae Verdcourt, obejmującą rośliny zielne, w tym wszystkich przedstawicieli rodziny we florze polskiej. Obok głównie drzewiastych roślin z podrodzin Ixoroideae Rafinesque i Cinchonoideae Rafinesque, umieszczane są klasyfikowane poza nimi rodzaje Luculia, Coptosapelta i Acranthera[2].

Rubiaceae

Rubioideae




Luculia




Coptosapelta



Acranthera






Ixoroideae



Cinchonoideae




Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b c d e f Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-12-25] (ang.).
  3. a b c Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Botanika. Systematyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 405. ISBN 978-83-01-13945-2.