Gwiazdosz koronowaty
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gwiazdosz koronowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Geastrum coronatum Pers. Syn. meth. fung. (Göttingen) 1: 132 (1801) | |
Gwiazdosz koronowaty (Geastrum coronatum Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny gwiazdoszowatych (Geastraceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Geastrum, Geastraceae, Geastrales, Phallomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako promieniak wrębiasty i gwiazdosz uwieńczony[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Za młodu kuliste, niekiedy nieco spłaszczone. 1-4 cm średnicy, całe pokryte warstewką grzybni. Okrywa zewnętrzna pęka do połowy wysokości owocnika na 6-12 trójkątnych niehigroskopijnych płatów, które rozchylają się gwiazdkowato i utrzymują grubą warstwę grzybni z podłożem. Rozchylone owocniki osiągają 4-9 cm średnicy. Ramiona świeżych okazów brązowoszare lub ciemnoszare, suche jaśniejsze, szarawe lub kawowe. Okrywa wewnętrzna odwrotnie gruszkowata, wyższa niż szersza, osadzona na wyraźnej, krótkiej i grubej szyjce. U nasady okrywy wewnętrznej wyraźna apofiza. Szczytowy otwór płaski lub nieco wzniesiony, frędzlowaty, bez talerzyka, ale z jaśniejszą kolistą sferą. Wnętrze owocnika czarnobrązowe[3].
Czarnobrązowy. Zarodniki brązowe, kuliste, dość grubo brodawkowato-kolczaste, o rozmiarach 4-5,5 µm[3].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
W Polsce jest dość rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony na wymarcie[4]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Danii, Estonii, Holandii, Szwecji, Litwie[2]. W Polsce był gatunkiem ściśle chronionym[5], od 9 października 2014 r. nie znajduje się już na liście gatunków chronionych[6].
Rośnie od sierpnia do listopada, stare owocniki można obserwować niemal przez cały rok. Występuje w lasach liściastych, iglastych, parkach i ogrodach; rzadki, w niektórych okolicach w ogóle niespotykany[3].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Gwiazdosza koronowatego można pomylić z gwiazdoszem długoszyjkowym (Geastrum pectinatum), którego kulista główka jest u dołu grzebieniasto bruzdkowana.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. s. 614. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1765)
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów