Goffernik

Goffernik
	Thomomys
	zu Wied-Neuwied, 1839
	; Goffernik kreci (T. talpoides)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	bobrokształtne
Rodzina	gofferowate
Podrodzina	Geomyinae
Plemię	Thomomyini
Rodzaj	goffernik
	Typ nomenklatoryczny
	Thomomys rufescens zu Wied-Neuwied, 1839
Synonimy
	Tomomys: J.F. von Brandt, 1855; Plesiothomomys Gidley & Gazin, 1933;
	Tomomys: J.F. von Brandt, 1855; Plesiothomomys Gidley & Gazin, 1933;
Podrodzaje i gatunki
	10 gatunków (w tym 5 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	10 gatunków (w tym 5 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Goffernik^[4] (Thomomys) – rodzaj ssaków z podrodziny Geomyinae w obrębie rodziny gofferowatych (Geomyidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych^[5]^[6]^[7].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 110–190 mm, długość ogona 40–90 mm, długość tylnej stopy 21–33 mm, długość ucha 5–9 mm; masa ciała 45–209 g^[6]^[8].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1839 ryoku niemiecki przyrodnik Maximilian zu Wied-Neuwied w artykule zatytułowanym Nowy rodzaj norników, opublikowanym w czasopiśmie „Nova Acta Physico-medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosum”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) goffernik kreci (T. talpoides).

Etymologia

Thomomys (Tomomys): gr. θωμος thōmos ‘sterta, stos’; μυς mus, μυός muos ‘mysz’^[9].
Plesiothomomys: gr. πλησιος plēsios ‘sąsiedni, niedaleko’, od πελας pelas ‘blisko’, od πελαζω pelazō ‘zbliżyć się’; rodzaj Thomomys Wied-Neuwied, 1839^[3]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Plesiothomomys potomacensis Gidley & Gazin, 1933.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[10]^[8]^[5]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[4]	Podgatunki^[6]^[5]^[8]	Rozmieszczenie geograficzne^[6]^[5]^[8]	Podstawowe wymiary^[6]^[8]^[c]	Status IUCN^[11]
Thomomys monticolus	J.A. Allen, 1893	goffernik górski	gatunek monotypowy	endemit Stanów Zjednoczonych: południowe Góry Kaskadowe i środkowa Sierra Nevada; rozdzielnie w południowej części góry Yolla Bolly (Kalifornia i zachodnia Nevada)	DC: 12–16 cm DO: 5–9 cm MC: 70–110 g	LC
Thomomys mazama	C.H. Merriam, 1897	goffernik preriowy	15 gatunków (w tym 1 wymarły)	endemit Stanów Zjednoczonych: liczne rozłączne populacje w północnym Waszyngtonie, zachodnim Oregonie i północno-zachodniej Kalifornii	DC: 14–17 cm DO: 5–8 cm MC: 80–130 g	LC
Thomomys idahoensis	C.H. Merriam, 1901	goffernik stokowy	3 podgatunki	endemit Stanów Zjednoczonych: Idaho, zachodnia Montana, południowo-zachodni Wyoming i skrajnie północne Utah	DC: 12–15 cm DO: 4–7 cm MC: 45–90 g	LC
Thomomys clusius	Coues, 1875	goffernik samotny	gatunek monotypowy	endemit Stanów Zjednoczonych: południowy Wyoming (2 miejsca w południowo-wschodnich hrabstwie Sweetwater i południowo-zachodnim hrabstwie Carbon)	DC: 10–13 cm DO: 5–7 cm MC: 40–70 g	LC
Thomomys talpoides	(J. Richardson, 1828)	goffernik kreci	54 podgatunki	Kanada (od środkowej Alberty) na południe do zachodnich Stanów Zjednoczonych (na południe do Kalifornii, północnej Arizony i północnego Nowego Meksyku)	DC: 11–19 cm DO: 5–8 cm MC: 65–209 g	LC

Opisano również gatunki wymarłe z terenów dzisiejszych Stanów Zjednoczonych^[12]:

Thomomys carsonensis T.S. Kelly, 1994^[13] (pliocen)
Thomomys gidleyi R.W. Wilson, 1933^[14] (pliocen)
Thomomys microdon Sinclair, 1905^[15] (plejstocen)
Thomomys orientalis Simpson, 1928^[16] (plejstocen)
Thomomys potomacensis (Gidley & Gazin, 1933)^[3] (plejstocen)

Uwagi

↑ Podgatunek T. talpoides.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Thomomys Wied-Neuwied, 1839.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b M. zu Wied-Neuwied. Eine neue gattung der wühlmäuse. „Nova Acta Physico-medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosum”. 19 (1), s. 377, 1839. (niem.).
↑ J.F. von Brandt. Bemerkungen über die Sciurospalacoïden, eine fragliche neue Nagerfamilie. „Mémoires de l’Académie impériale des sciences de St.-Pétersbourg”. Sixième Serie. 7, s. 188, 1855. (niem.).
↑ ^a ^b ^c J.W. Gidley & C.L. Gazin. New Mammalia in the Pleistocene Fauna from Cumberland Cave. „Journal of Mammalogy”. 14 (4), s. 354, 1933. DOI: 10.2307/1373954. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 225–228. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 304. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e M. Hafner: Family Geomyidae (Pocket Gophers). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher Jr. & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 251–253. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Thomomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-26].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 198–199. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 625, 1904. (ang.).
↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-04-13]. (ang.).
↑ Taxonomy: – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-19]. (ang.).
↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Thomomys Wied-Neuwied, 1839, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-09-29] (ang.).
↑ T.S. Kelly. Two Pliocene (Blancan) vertebrate faunas from Douglas County, Nevada. „PaleoBios”. 16 (1), s. 16, 1994. (ang.).
↑ R.W. Wilson. A rodent fauna from later Cenozoic beds of southwestern Idaho. „Carnegie Institution of Washington Publication”. 440, s. 122, 1933. (ang.).
↑ W.J. Sinclair. New Mammalia from the Quaternary caves of California. „University of California Publications, Bulletin of the Department of Geology”. 4 (7), s. 146, 1905. (ang.).
↑ G.G. Simpson. Pleistocene mammals from a cave in Citrus County, Florida. „American Museum novitates”. 328, s. 6, 1928. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[2] Podgatunek T. talpoides.

[3] Niepoprawna późniejsza pisownia Thomomys Wied-Neuwied, 1839.

[13] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[wied-1] M. zu Wied-Neuwied. Eine neue gattung der wühlmäuse. „Nova Acta Physico-medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosum”. 19 (1), s. 377, 1839. (niem.).

[bra-4] J.F. von Brandt. Bemerkungen über die Sciurospalacoïden, eine fragliche neue Nagerfamilie. „Mémoires de l’Académie impériale des sciences de St.-Pétersbourg”. Sixième Serie. 7, s. 188, 1855. (niem.).

[gid&gaz-5] J.W. Gidley & C.L. Gazin. New Mammalia in the Pleistocene Fauna from Cumberland Cave. „Journal of Mammalogy”. 14 (4), s. 354, 1933. DOI: 10.2307/1373954. (ang.).

[miiz-6] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 225–228. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[icmw-7] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 304. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[hmw-8] M. Hafner: Family Geomyidae (Pocket Gophers). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher Jr. & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 251–253. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[msw-9] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Thomomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-26].

[amw-10] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 198–199. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[pal-11] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 625, 1904. (ang.).

[mdd-12] C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-04-13]. (ang.).

[14] Taxonomy: – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-19]. (ang.).

[zij-15] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Thomomys Wied-Neuwied, 1839, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-09-29] (ang.).

[kel-16] T.S. Kelly. Two Pliocene (Blancan) vertebrate faunas from Douglas County, Nevada. „PaleoBios”. 16 (1), s. 16, 1994. (ang.).

[wil-17] R.W. Wilson. A rodent fauna from later Cenozoic beds of southwestern Idaho. „Carnegie Institution of Washington Publication”. 440, s. 122, 1933. (ang.).

[sin-18] W.J. Sinclair. New Mammalia from the Quaternary caves of California. „University of California Publications, Bulletin of the Department of Geology”. 4 (7), s. 146, 1905. (ang.).

[sim-19] G.G. Simpson. Pleistocene mammals from a cave in Citrus County, Florida. „American Museum novitates”. 328, s. 6, 1928. (ang.).

[1]

[a]

[b]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[c]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]