Gródek (rejon mołodecki)
54°09′21″N 26°55′04″E/54,155833 26,917778_02.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 1773 |
| Kod pocztowy |
222336 |
Położenie na mapie obwodu mińskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
Położenie na mapie Polski w 1939  | |
| 54°09′21″N 26°55′04″E/54,155833 26,917778
| |
| Strona internetowa | |
Gródek (biał. Гарадок) – wieś na Białorusi, w rejonie mołodeckim obwodu mińskiego.
Siedziba parafii prawosławnej pw. Świętej Trójcy[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Mikołaj II Radziwiłł otrzymał od Aleksandra Jagiellończyka w 1495 roku Dworzec Pietkowski, zwany w późniejszych dokumentach Gródkiem Pietkowskim lub Gródkiem[3]. Miasto szlacheckie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie mińskim województwa mińskiego[4].
W czasach zaborów miasteczko w powiecie wilejskim, w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego. W 1866 roku liczyło 1815 mieszkańców. Należało do Benedykta Tyszkiewicza. Mieściła się tu poczta listowa, szkółka ludowa, zarząd gminny[5].
W latach 1921–1945 miasteczko leżało w Polsce, w województwie wileńskim[a], w powiecie wilejskim, od 1927 roku w powiecie mołodeczańskim, w gminie Gródek[6][7].
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało tu 1420 osób, 71 było wyznania rzymskokatolickiego, 350 prawosławnego, 990 mojżeszowego, 9 mahometańskiego. Jednocześnie 597 mieszkańców zadeklarowało polską, 343 białoruską, 470 żydowską, 9 tatarską a 1 inną przynależność narodową. Było tu 201 budynków mieszkalnych[8]. W 1931 w 256 domach zamieszkiwało 1690 osób[9].
Wierni należeli do miejscowej parafii rzymskokatolickiej i prawosławnej. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Rakowie i Okręgowy w Wilnie; mieścił się tu właściwy urząd pocztowy dla gminy Gródek[10].
W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 miejscowość znalazła się pod okupacją sowiecką. 2 listopada została włączona do Białoruskiej SRR[11][12]. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką.
Podczas okupacji hitlerowskiej, 13 marca 1942 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 1500 osób. 22 czerwca 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, 900 Żydów zamordowano w okolicy a 400 wysłano do obozu w Krasnym[13].
W 1944 miejscowość została ponownie zajęta przez wojska sowieckie i włączona do Białoruskiej SRR[14].
Od 1991 w składzie niepodległej Białorusi.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- grodzisko XI–XII wiek
- synagoga, 1875
- kirkut
- cerkiew Świętej Trójcy, 1884, parafialna
- młyn wodny, 1875
- zabudowa z przełomu XIX/XX wieku
-
Zamczysko -
Cerkiew Trójcy Świętej -
Synagoga
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Gródek siemkowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 826.
- Gródek, miasteczko, powiat wilejski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 9.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Przynależność wojewódzka zmieniała się. Wieś leżała w województwie nowogródzkim (1921–1922), w Ziemi Wileńskiej (1922–1926) i w województwie wileńskim (od 1926).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu mińskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ Приход храма Святой Живоначальной Троицы д. Городок. molod-eparchy.by. [dostęp 2021-03-08]. (ros.).
- ↑ Mirosława Malczewska, Latyfundium Radziwiłłów w XV do połowy XVI wieku, Warszawa-Poznań 1985, s. 102.
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 90.
- ↑ Gródek, miasteczko, powiat wilejski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 9.
- ↑ Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 472; zm. Dz.U. z 1926 r. nr 26, poz. 158; zm. Dz.U. z 1927 r. nr 8, poz. 62
- ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 45, poz. 277
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, część 2, 1924, s. 76.
- ↑ Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 58.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 1598.
- ↑ https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/70/plik/m-631.pdf.
- ↑ okupacja sowiecka ziem polskich, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-04-03].
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1194.
- ↑ Piotr Eberhardt, Formowanie się polskiej granicy wschodniej po II wojnie światowej, „Dzieje Najnowsze”, Rocznik L – 2018 (2), 2018, s. 95–100.