Przejdź do zawartości

Gwara dubrownicka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Obszar gwary dubrownickiej

Gwara dubrownicka (serb.-chorw. dubrovački govor[1]) – gwara sztokawska będąca częścią serbsko-chorwackiego dialektu wschodniohercegowińskiego[2], używana w chorwackim Dubrowniku i okolicznych częściach Wybrzeża dalmatyńskiego.

Gwara ta ma dobrze udokumentowaną historię już od XIII wieku, następnie w XVI wieku stała się podstawą języka literackiego Republiki Raguzy, a w XIX wieku wywarła duży wpływ na formowanie się serbsko-chorwackiego języka literackiego[3]. Zadecydowała m.in. o włączeniu do języka standardowego spółgłoski χ oraz wymowy typu tjȅrati, djèvōjka zamiast ćȅrati, đèvōjka[4].

Cechy językowe

[edytuj | edytuj kod]

W morfologii, leksyce i składni obserwuje się silny wpływ romański[4].

Do typowych cech fonetycznych gwary dubrownickiej należą:

  • jekawica ze sporadycznymi ikawizmami, czyli rozwój psł. *ě (jać) w ije lub rzadziej i,
  • dyftongizacja długiego ā w ao, np. o ‘ja’[4],
  • przejście lj > j, np. boje < bolje ‘lepiej’[4],
  • przejście wygłosowego -m w -n, np. gledan < gledam ‘patrzę’[4],
  • zachowanie spółgłoski h, obce większości gwar sztokawskich[4],
  • rozwój wtórnego ʒ (dz), szczególnie w otoczeniu r, np. jeʒer ‘jezioro’[4],
  • brak sekundarnej palatalizacji grup tj i dj, np. tjȅrati ‘pędzić’, djèvōjka ‘dziewczyna’[4], w odróżnieniu od innych gwar wschodniohercegowińskich z typem ćȅrati, đèvōjka[5],

W morfologii obecne są liczne podobieństwa do gwar czakawskich, a także utrata aorystu i imperfektu[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Okuka 2018 ↓, s. 77.
  2. Okuka 2018 ↓, s. 59.
  3. Sławski 1962 ↓, s. 99-100.
  4. a b c d e f g h i Sławski 1962 ↓, s. 100.
  5. Sławski 1962 ↓, s. 99.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Милош Окука: Српски дијалекти. Nowy Sad: Prometej, 2018. ISBN 978-86-515-1368-1. (serb.).
  • Franciszek Sławski: Zarys dialektologii południowosłowiańskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962.