Henize 3-1357
 Zdjęcie mgławicy Henize 3-1357 wykonane przez Teleskop Hubble’a | |
| Dane obserwacyjne (J2000) | |
| Gwiazdozbiór | |
|---|---|
| Typ | |
| Rektascensja |
17h 16m 24s[1] |
| Deklinacja |
-59° 29′ 00″[1] |
| Odległość | |
| Charakterystyka fizyczna | |
| Wymiary |
5,1 tys. j.a. |
| Szacowany wiek |
200 lat[1] |
| Alternatywne oznaczenia | |
| Hen-1357, 2MASS J17162107-5929233 | |
Henize 3-1357 (Hen-1357), zwana też Mgławicą Płaszczki – najmłodsza znana mgławica planetarna. Znajduje się w odległości około 18 000 lat świetlnych od Ziemi w gwiazdozbiorze Ołtarza. Jej średnica jest około 130 razy większa niż średnica orbity Plutona i wynosi około 5100 jednostek astronomicznych. Przypuszcza się, że mgławica może mieć zaledwie około 200 lat[1]. W latach 70. XX wieku obiekt dopiero zaczynał się kształtować jako premgławica planetarna[2]. Obserwacje mgławicy są możliwe dzięki efektom jonizacji obłoków i strumieni gazu przez promieniowanie UV emitowane przez gwiazdę centralną. Obecnie mgławica emituje około 5 tysięcy razy więcej energii niż Słońce.
Skomplikowaną budowę mgławicy tłumaczy częściowo obecność towarzysza gwiazdy centralnej. Drugi składnik został odkryty dopiero dzięki obserwacjom wykonanym przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a. Obiegają się one z okresem około 100 000 lat po orbicie o promieniu 300 godzin świetlnych (ok. 2100 jednostek astronomicznych)[3]. Grawitacja towarzysza ściąga gaz do płaszczyzny orbitalnej, co powoduje powstanie wyraźnie zarysowanego pierścienia. Jest to pierwszy zarejestrowany przypadek takiego efektu. Ruchy gazu w kierunku prostopadłym do płaszczyzny orbity nie dają się zinterpretować tak jednoznacznie.
Jeszcze w 1988 centralny obiekt mgławicy był źródłem silnego strumienia gazu poruszającego się z prędkością 3000 km/s. Obecnie wypływ ten albo ustał całkowicie, albo osłabł do tego stopnia, że nie można go wykryć. Najprawdopodobniej kierunek wypływu strumieni, z nieznanych do tej pory przyczyn, zmieniał się w przeszłości. Zagadką jest też tempo ewolucji gwiazdy centralnej, które wydaje się być znacznie większe niż przewiduje teoria[3].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d P. Murdin, „Stingray Nebula (Hen 1357)”, Encyclopedia of Astronomy and Astrophysics, artykuł 5327. Bristol: Institute of Physics Publishing, 2001.
- ↑ Kamil Złoczewski: Kosmos. Przewodnik obserwatora. T. 86. Poznań: Amermedia Sp. z o.o., 2013, s. 21–22. ISBN 978-83-252-2126-3.
- ↑ a b Michał Różyczka, „Najmłodsza mgławica planetarna”, „Wiedza i Życie” nr 7/1998.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Henize 3-1357 w bazie SIMBAD (ang.)
- Mgławica Płaszczki. AstroNEWS, 2004-09-09. [dostęp 2013-04-28].
- Henize 3-1357 w serwisie APOD: Astronomiczne zdjęcie dnia