Inny świat (książka)
| Autor | |
|---|---|
| Tematyka | |
| Typ utworu |
wspomnienia |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania |
Londyn (Wielka Brytania) |
| Język | |
| Data wydania |
1951 |
| Wydawca |
Roy[2] |
| Pierwsze wydanie polskie | |
| Data wydania polskiego |
1953 |
| Wydawca |
Gryf Publications, London[1] |
Inny świat. Zapiski sowieckie – wspomnienia Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, pisane w latach 1949–1950, opublikowane po raz pierwszy w przekładzie angielskim w 1951 roku (pt. A World Apart. A Memoir of the Gulag), a następnie po polsku w 1953 w Londynie. W Polsce książka została wydana po raz pierwszy w drugim obiegu przez Niezależną Oficynę Wydawniczą w 1980 r.[3][4], a oficjalnie w 1989 r. przez wydawnictwo „Czytelnik”[3][5]. Utwór należy do kręgu literatury obozowej, stanowiąc literackie opracowanie wspomnień autora z jego uwięzienia w łagrze w Jercewie pod Archangielskiem w latach 1940–1942.
Nawiązania do Dostojewskiego
[edytuj | edytuj kod]Inny świat zawiera szereg nawiązań do powieści Wspomnienia z domu umarłych Fiodora Dostojewskiego. Odwołania stanowią już sam tytuł oraz poprzedzające utwór motto z Dostojewskiego: Tu otwierał się inny, odrębny świat do niczego niepodobny; tu panowały inne odrębne prawa, inne obyczaje, inne nawyki i odruchy[6]. Podobna jest również konstrukcja utworów – oba podzielone są na dwie części, mają podobną liczbę rozdziałów (22 u Dostojewskiego, 23 z epilogiem u Herlinga-Grudzińskiego). Powtarzają się w nich niektóre motywy (m.in. szpitala, przedstawienia teatralnego wystawianego przez więźniów dla więźniów, nieudanej ucieczki, dnia wolnego i świąt), podobna jest także technika tworzenia rozbudowanych portretów współwięźniów. Zasadniczą różnicą kompozycyjną jest osoba narratora i bohatera: Wspomnienia z domu umarłych oparte są na motywie rękopisu odnalezionego – narrator odczytuje zapiski zmarłego katorżnika Aleksandra Pietrowicza Gorianczykowa; w Innym świecie natomiast narrator jest tożsamy z bohaterem[7].
Inny świat nawiązuje do powieści Dostojewskiego także w warstwie fabularnej – bohater czyta Wspomnienia z domu umarłych (występujące u Herlinga-Grudzińskiego pt. Zapiski z martwego domu) i rozmyśla na ich temat. Tytuł utworu służy do zatytułowania jednego z rozdziałów, rosyjska powieść odgrywa istotną rolę w życiu jednej z postaci – Natalii Lwowny.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Inny świat. Zapiski sowieckie. Gryf Publications, London 1953 [online], Katalog Biblioteki Narodowej [dostęp 2020-02-28].
- ↑ Inny świat. Zapiski sowieckie. Ryy, New York 1951 [online], Katalog Biblioteki Narodowej [dostęp 2020-02-28].
- ↑ a b Maciej Urbanowski, Tajemnice "Innego Świata" [online], kultura.dziennik.pl, 29 stycznia 2008 [dostęp 2020-02-28].
- ↑ Inny świat. Zapiski sowieckie. Niezależna Oficyna Wydawnicza 1980. Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2020-02-28].
- ↑ Inny świat. Zapiski sowieckie. Czytelnik 1989 [online], Katalog Biblioteki Narodowej [dostęp 2020-02-28].
- ↑ Stabro 1997 ↓, s. 17.
- ↑ Stabro 1997 ↓, s. 18-19.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Gustaw Herling-Grudziński – "Inny świat. Fenomenologia cierpienia". W: Stanisław Stabro: Lektury polonistyczne. Literatura współczesna. Tom I. Kraków: Universitas, 1997. ISBN 83-7052-448-6.