Jakobinia

Jakobinia
	; Justicia brandegeeana
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	akantowate
Rodzaj	jakobinia
	Nazwa systematyczna
	Justicia L.; Sp. Pl. 15. 1 Mai 1753
	Typ nomenklatoryczny
	J. hyssopifolia L.
Synonimy
	Adatoda Adanson; Adhatoda Miller; Calophanoides Ridley; Ecbolium Kuntze (1891), not Kurz (1871); Gendarussa Nees; Mananthes Bremekamp; Rhaphidospora Nees; Rostellaria Nees (1832), not C. F. Gaertner (1807); Rostellularia Reichenbach;
	Adatoda Adanson; Adhatoda Miller; Calophanoides Ridley; Ecbolium Kuntze (1891), not Kurz (1871); Gendarussa Nees; Mananthes Bremekamp; Rhaphidospora Nees; Rostellaria Nees (1832), not C. F. Gaertner (1807); Rostellularia Reichenbach;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jakobinia^[5], jakobinka, strzałkowiec^[6] (Justicia L.) – rodzaj roślin należących do rodziny akantowatych (Acanthaceae). Obejmuje ok. 600^[7]–700^[8] gatunków (współcześnie zalicza się tu szereg dawniej wyodrębnianych rodzajów takich jak: Adhotoda, Beloperone, Jacobinia, Monechma, Rugia^[8]). Występują one głównie w strefie tropikalnej i subtropikalnej z centrum zróżnicowania w Ameryce Południowej i Środkowej^[7], także w ciepłym klimacie umiarkowanym^[8]. Rodzaj bardzo zróżnicowany^[8] i zasiedlający różnorodne siedliska – od pustyń i gór poprzez lasy po mokradła^[7]. Wiele gatunków jest uprawianych jako rośliny ozdobne, np. J. brandegeeana, J. suberecta^[7], niektóre gatunki wykorzystywane są w ziołolecznictwie, np. J. adhatoda i J. gendarussa, rośliną jadaną jako warzywo jest J. klossi i J. ladanoides, halucynogenem jest J. pectoralis^[8].

Nazwa naukowa rodzaju upamiętnia szkockiego prawnika i ogrodnika – Jamesa Justice’a (1698–1763), którego ekstrawagancki ogród doprowadził do bankructwa^[7].

Morfologia

Pokrój: Byliny i półkrzewy do 2 m wysokości^[7], rzadko też krzewy^[4] i niewielkie drzewa^[8].
Liście: Naprzeciwległe, czasem srebrzyste lub całkiem zredukowane^[7], ogonkowe lub siedzące, zwykle całobrzegie, rzadziej zatokowo wcinane lub drobno piłkowane^[4].
Kwiaty: Zebrane w wierzchotkowate kwiatostany szczytowe lub wyrastające w kątach liści, czasem zredukowane do pojedynczego kwiatu, często też w formie grona lub wiechy. Kwiaty wsparte są różnorodnie wykształconymi przysadkami, często okazałymi i barwnymi. Podobne do nich są też dwa podkwiatki wyrastające na szypułkach^[4]. Kielich jest dwuwargowy, tworzony przez pięć działek. Płatki są zrośnięte i tworzą dwuwargową, rurkowatą lub lejkowatą koronę z górną wargą dwułatkową i dolną trójłatkową. Korona ma barwę białą lub czerwoną. Pręciki cztery lub dwa. Zalążnia górna, dwukomorowa, z dwoma zalążkami w każdej z komór. Szyjka słupka pojedyncza zakończona zaokrąglonym lub lekko dwudzielnym znamieniem^[7]^[4].
Owoce: Torebki z dwoma lub czterema nasionami^[7]^[4].

Systematyka

Rodzaj z plemienia Justiciinae z podrodziny Acanthoideae w obrębie rodziny akantowatych Acanthaceae^[2]^[8].

Wykaz gatunków

Osobny artykuł: Lista gatunków z rodzaju jakobinia.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-02-15] (ang.).
↑ Justicia. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-02-15].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Jia-qi Hu & Thomas F. Daniel: Justicia Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-02-15].
↑ Anna Skalicka: Encyklopedia roślin domowych. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza BGW, 1992, s. 316. ISBN 83-7066-242-0.
↑ Alain Delavie (red.): Rośliny pokojowe. Warszawa: Hachette Livre Polska Sp. z o.o., 2009, s. 160, 332. ISBN 978-83-7575-544-2.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 274. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 482, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-02-15] (ang.).

[ing-3] Justicia. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-02-15].

[china-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Jia-qi Hu & Thomas F. Daniel: Justicia Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-02-15].

[skalicka-5] Anna Skalicka: Encyklopedia roślin domowych. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza BGW, 1992, s. 316. ISBN 83-7066-242-0.

[6] Alain Delavie (red.): Rośliny pokojowe. Warszawa: Hachette Livre Polska Sp. z o.o., 2009, s. 160, 332. ISBN 978-83-7575-544-2.

[philips-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 274. ISBN 0-333-74890-5.

[mabb-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 482, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]