Janka Pilchówna
 Portret Janki Pilchówny autorstwa Stacha (Stena) Kurletto; 1943 | |
| Data i miejsce urodzenia |
6 czerwca 1921 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
11 września 2009 |
| Miejsce spoczynku |
cmentarz San Jose Dos Pinhais |
| Zawód, zajęcie |
pisarka, dziennikarka |
| Narodowość |
polska |
| Rodzice |
Agnieszka Pilchowa, Jan Pilch |
| Małżeństwo |
Józef Ćwikła |
| Dzieci |
Irene Cwikla-Tozetti i Roman Cwikla |
Janka Pilchówna (ur. 6 czerwca 1921 roku w Wiśle, zm. 11 września 2009 roku w Kurytybie) – polska literatka i poetka w okresie międzywojennym pisząca w języku polskim do wydawnictw na Śląsku Cieszyńskim a po drugiej wojnie światowej w języku portugalskim do wydawnictw brazylijskich. Córka Agnieszki Pilchowej (Agni P.), polskiej jasnowidzącej, bioenergoterapeutki i zielarki oraz przyrodnia siostra Stanisława Kurletto, polskiego malarza na stałe mieszkającego w Brazylii.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodziła się jako Janina Wysocka (panieńskie nazwisko matki) a po ślubie Agni P. z ojcem Janki, Janem Pilchem (ok. 1921)[potrzebny przypis] otrzymała nazwisko Pilch, które stało się także jej nazwiskiem literackim. Uczęszczała do średniej szkoły muzycznej w Cieszynie i jako nastolatka zajmowała się pomocą przy technicznej stronie redagowania czasopism oraz książek wydawnictwa „Hejnał”, sporządzając również do nich ilustracje oraz pisząc wiersze i opowiadania. Ilustracje do Hejnału sporządzał także Stach Kurletto[1]. Twórczość Janki Pilchówny z tamtego okresu można także odnaleźć w „Głosie Młodzieży Ewangelickiej”, miesięczniku redagowanym przez ks. Andrzeja Wantułę w latach 1933–1936 w Wiśle i w innych, ewangelickich wydawnictwach. Willa „Sfinks” w Wiśle, w której mieszkała z rodziną była domem otwartym, mieściła się w nim bowiem nie tylko redakcja Miesięcznika Wiedzy Duchowej „Hejnał”, ale dom ten był także miejscem, do którego masowo pielgrzymowali potrzebujący pomocy jej matki, jasnowidzącej i uzdrowicielki Agni P.[2] W listopadzie 1943 roku Janka Pilchówna na skutek swojej działalności przeciwko niemieckiemu okupantowi na terenie Śląska Cieszyńskiego została aresztowana przez Gestapo, przewieziona na przesłuchania do Cieszyna i do obozu śledczego w Mysłowicach, a następnie do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück, w którym spotkała się z matką, Agni P.
W wierszu pt. „Requiem” pisała:
Wyblakły miałaś pasiak i wypłowiałe oczy
(śmiertelnie uśmiechnięte).
Przez niezrozumień pochyłość
Głaz bólu się przetoczył.
Ból nam też śpiewał Requiem, pierwszą melodię bratnią,
A z dysonansu cierpienia kolczasty drut wyłkał miłość….
Teraz strunami, ech
Biję w serce, jak w bliznę by odczuć Cię na nowo.
O, Matko te Twoje oczy.
[3]
Wyzwolenia doczekała w obozie pracy w Dreźnie (Dresden Universelle Maschinenfabrik, podobóz obozu koncentracyjnego we Flossenbürgu). Po zakończeniu działań wojennych i powrocie do Polski Janka Pilchówna pracowała jako dziennikarka w Katowicach[4]. 26 września 1948 roku zawarła związek małżeński per procura z przyjacielem ojca, Józefem Ćwikłą, agronomem mieszkającym w Brazylii i na stałe wyjechała do tego kraju, gdzie przebywała aż do śmierci ani razu nie odwiedzając Polski i Wisły, za którą bardzo tęskniła, co znalazło odzwierciedlenie w jej twórczości. Na stałe zamieszkała z mężem i rodziną w Kurytybie. Dorobek literacki Janiny Pilch-Ćwikły w Brazylii dotyczył początkowo publikacji na łamach wydawanych w Kurytybie przez polonię brazylijską „Przeglądu Polskiego” i „Skarpy”:
Blisko z redakcją współpracowały również Mira Sławińska i Janina Pilch-Ćwikła. Najczęściej podejmowaną tematyką w ich twórczości stanowiły lata okupacji i nieludzkiego traktowania więźniów w obozach koncentracyjnych, z wyrodnym piętnem osobistych przeżyć. Obie literatki, obok Sebastiana Ahrensa i Zbigniewa Stachowicza z Rio Claro, należały do najczęściej prezentujących swoje opowiadania i wiersze na łamach omawianych czasopism[5].
a później również w innych wydawnictwach brazylijskich. Potrzebne źródła W 1984 roku zmarł mąż Janki Pilchówny a w 1991 roku w następstwie nieszczęśliwego wypadku jej syn, Roman. W ostatnich latach życia u Janki Pilchówny zdiagnozowano chorobę Parkinsona. Zmarła w Kurytybie i została pochowana na cmentarzu w San Jose Dos Pinhais.
Wybrane publikacje
[edytuj | edytuj kod]Opowiadania
[edytuj | edytuj kod]- Pierrot (Bajka o szczęściu) – „Hejnał” 1938
- Baśń o miłości – „Hejnał” 1939
- Dar – Kalendarz Ewangelicki na rok zwyczajny 1949
- Córki ognia (port. As Filhas do Fogo) „Planeta” styczeń 1980
Wiersze
[edytuj | edytuj kod]- Przez pryzmat łez – „Hejnał” 1936
- Z wiosennych śnień – „Hejnał” 1936
- Pieśń księżycowa – „Hejnał” 1937
- O zmierzchu – „Hejnał” 1938
- Winogrona – „Hejnał” 1939
- Kto jesteś rycerzu – „Hejnał” 1939
- Prośba – Głos Młodzieży Ewangelickiej 1939
- Nocturn nocy srebrzystej – Głos Młodzieży Ewangelickiej 1939
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Franciszek Drewniok, Ezoterycy w Wiśle, https://archive.ph/20120712024106/http://jarzebina.com/pl/index.php/2010/11/jasnowidzaca-z-wisly-2/jasnowidzaca-z-wisly-cz-5-2
- ↑ Aneta Szulc, portret astrologiczny Agni P. https://archive.ph/20120709133038/http://jarzebina.com/pl/index.php/2011/02/jasnowidzaca-z-wisly-2/jasnowidzaca-z-wisly-cz-8/
- ↑ Requiem https://archive.ph/20120717124251/http://jarzebina.com/pl/index.php/2010/08/wiersze/requiem-janka-pilchowna/
- ↑ Władysława Magiera, Cieszyński szlak kobiet, Kongres Polaków W Republice Czeskiej 2001, s 38
- ↑ Jan Sęk, Literaci polonijni w Brazylii II – zarys problematyki badawczej, 2010 s.3
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Literaci polonijni w Brazylii http://czytelniapolska.blogspot.com/2010/09/literaci-polonijni-w-brazyliijsek.html
- Córki ognia, Czwarty Wymiar, listopad 2010 http://media.wp.pl/kat,1022957,wid,12709141,wiadomosc.html
- Zbiór wierszy J. Pilchówna https://web.archive.org/web/20120521153902/http://jarzebina.com/pl/index.php/kategoria/wiersze/wiersze-janka-pilchowna/
- Listy i opowiadania J. Pilchówna https://web.archive.org/web/20120521153831/http://jarzebina.com/pl/index.php/kategoria/opowiadania/moja-brazylijska-cioteczka/