Polonia w Brazylii
| Populacja |
1,5–3 mln (1% populacji) |
|---|---|
| Miejsce zamieszkania | |
| Język | |
| Religia |
86,4% – katolicyzm |
| Pokrewne |
(etnicznie) Słowianie |
Polonia brazylijska – Brazylijczycy polskiego pochodzenia. Według różnych źródeł ich szacunkowa liczba wynosi od 1.500.000[1] do 3.000.000[2].
Historia Polonii[edytuj | edytuj kod]
Pierwsi mieszkańcy[edytuj | edytuj kod]
Pierwsi polscy imigranci pojawili się w Brazylii już na początku drugiej połowy XIX wieku, jednakże pierwsze zorganizowane grupy pojawiły się w roku 1869 w stanach Santa Catarina i Parana, od roku 1875 zaś zaczęli przybywać do stanu Rio Grande do Sul. Jednym z przywódców polskiej społeczności był w tym czasie Edmund Saporski.
Jednakże największa fala imigrantów miała dopiero nadejść. W roku 1890 zaczyna się gorączka brazylijska. Do roku 1914 do Brazylii przybyło 104 196 osób pochodzących z ziem polskich[3]. Uważa się ich za wychodźców, ponieważ emigrowali do Brazylii bez polskich dokumentów.
Początki[edytuj | edytuj kod]
Od samego początku polscy imigranci zakładali polskie osady, jak Orle, Warta, czy Nova Dantzig (dzisiejsze Cambé, tu jednak dominowali niemieckojęzyczni emigranci z Gdańska)[4], organizowali się w lokalne społeczności, gdzie tworzyli szkoły, budowali kościoły. Z czasem zakładano grupy muzyczne, taneczne i teatralne. Społeczność żyła po polsku, powoli adaptując się do brazylijskości[5]. Do roku 1938 emigranci zawierali małżeństwa głównie pomiędzy sobą, podstawowym językiem był język polski, a polskie tradycje i styl bycia kultywowany. W 1929 r. mieszkało w Brazylii ok. 230 tys. Polaków. Osiedlili się oni głównie w stanie Parana (120 tys.), w stanie Rio Grande do Sul (80 tys.), w stanie Santa Catarina (20 tys.) i w stanie São Paulo (5 tys.). Około 95% ogółu emigracji polskiej osiadło na roli, a pozostali reprezentowali ludność rzemieślniczo-robotniczą. Inteligencja stanowiła znikomy procent. W 1920 r. powstał związek polskich towarzystw Kultura, a rok później utworzono związek polskich szkół katolickich Oświata. Stowarzyszenia te zorganizowały szkolnictwo polskie, liczące 113 szkół, do których uczęszczało ok. 6 tys. dzieci. Ponadto działały związki nauczycielskie, zrzeszenia rolnicze i liczne organizacje sportowe, zgrupowane w Związku Towarzystw Sportowych. Polską prasę reprezentował bezpartyjny tygodnik „Gazeta Polska”, założony przez Karola Szulca w 1892 oraz pismo – również tygodnik – „Lud”. W okresie międzywojennym zaczęło wychodzić jeszcze kilka pism polonijnych, poświęconych głównie szerzeniu oświaty[6]. Istniały również kluby sportowe takie jak SEF Junak Kurytyba i SE Sokół Porto Alegre. W Ponta Grossa powstała w roku 1930 pierwsza polskokatolicka parafia Polskiego Kościoła w Brazylii.
Nacjonalizacja[edytuj | edytuj kod]
W 1938 roku prezydent Getúlio Vargas rozpoczął proces nacjonalizacji. Zamykane były szkoły, w których językiem wykładowym był język inny niż portugalski, zakazywano używać języków imigrantów. Spowodowało to wielkie szkody, kolejne pokolenia polskich emigrantów utraciły kontakt z Polską.
Okres powojenny[edytuj | edytuj kod]
Po wojnie w Polsce spadło zainteresowanie sprawami Polonii, także brazylijskiej. W Brazylii Polska była postrzegana jako kraj zniszczony wojną, nie interesujący się diasporą. Przedstawiciele Polonii dalej tracili kontakt z Polską, zanikł zwyczaj czytania po polsku i zainteresowania biegiem wydarzeń w Polsce.
Odrodzenie świadomości[edytuj | edytuj kod]
Rok 1978 przyniósł zmiany, gdyż wybór polskiego papieża odrodził w Brazylijczykach polskiego pochodzenia zainteresowanie krajem. W tym okresie powstał w Polsce związek zawodowy Solidarność, dzięki czemu Polska pojawiła się w mediach.
Emigranci dzisiaj[edytuj | edytuj kod]
W roku 1990 powołany został Braspol – Centralna Reprezentacja Wspólnoty Brazylijsko-Polskiej w Brazylii, który ma za zadanie odrodzenie poczucia polskości w potomkach polskich emigrantów. Polskie społeczności zaczęły się organizować. Rozpoczęto promowanie odtwarzania polskich tradycji, obecnie odprawia się msze po polsku, powstają grupy taneczne i muzyczne, organizuje się spotkania pomiędzy Polakami z różnych regionów połączone z degustacją polskich potraw.
W roku 2022 dzięki staraniom Fabricio Vicroskiego (Wichrowskiego) i wsparciu BRASPOL - Centralnej Reprezentacji Wspólnoty Brazylijsko-Polskiej, Instytutu Języka Polskiego oraz Stowarzyszenia "Wspólnota Polska" język polski stał się językiem urzędowym w gminie Áurea[7].
Brazylijczycy polskiego pochodzenia[edytuj | edytuj kod]
- Alexandre Herchcovitch
- Paulo Leminski
- Jaime Lerner
- Maurício Waldman
- Edson Zwaricz
- Henrique de Curitiba
- Alessandra Ambrosio
- Xuxa
- Angélica Ksyvickis
- Filipe Luís Kasmirski
- Rudolf Komorek
- Emerson Fittipaldi
- Ricardo Lewandowski
- Francisco Lachowski
- Kazimierz Warchałowski
- Thiago Cionek
- Ulisses Iarochinski
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rządowy program współpracy z Polonią i Polakami za granicą w latach 2015–2020. Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 2015. s. 4. [dostęp 2016-12-13].
- ↑ Polacy i osoby polskiego pochodzenia w Brazylii.
- ↑ Kazimierz Głuchowski. Os poloneses no Brasil, s. 45.
- ↑ Marek Wąs: Ziemia Obiecana Gdańszczan, Ale Historia (dod. do Gazety Wyborczej) z 18 czerwca 2012, s. 14.
- ↑ Referat Braspolu. III zjazd Polonii i Polaków z zagranicy. 22–26 września 2007.
- ↑ Marek Żukow-Karczewski, Polonia zagraniczna w czasach II Rzeczypospolitej, „Życie Literackie”, 33 (1952), 1989, s. 10.
- ↑ Brazylia: język polski – językiem urzędowym w gminie Áurea. L24.lt/pl, 2022. [dostęp 2022-07-28].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Robert Stawicki: 150 lat osadnictwa polskiego w Brazylii – zarys historyczny. Kancelaria Senatu. Biuro Analiz, Dokumentacji i Korespondencji, 2019. [dostęp 2019-11-12].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
| Autochtoniczni Polacy poza RP | |
|---|---|
| Polonia w Europie | |
| Polonia poza Europą |
|
