Jezioro Wielkie (powiat gorzowski)
52°42′38″N 14°49′13″E/52,710556 14,820278
 Jezioro Wielkie widziane z powietrza | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Wysokość lustra | |
| Morfometria | |
| Powierzchnia | |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Długość linii brzegowej |
2912 m[4] |
| Objętość |
5753,0 tys. m³[4] |
| Hydrologia | |
| Klasa jakości wody |
III (2020)[5] |
| Rzeki zasilające | |
| Rzeki wypływające |
Witna |
Położenie na mapie gminy Witnica  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gorzowskiego  | |
| 52°42′38″N 14°49′13″E/52,710556 14,820278
| |
Jezioro Wielkie – jezioro przepływowe na strudze Witna, w woj. lubuskim, w powiecie gorzowskim, w gminie Witnica, leżące na terenie Równiny Gorzowskiej[6][2].
Położenie i charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Jezioro Wielkie jest położone w powiecie gorzowskim, w gminie Witnica, na terenie Równiny Gorzowskiej około pięć kilometrów na północny zachód od Witnicy. Jezioro Wielkie otoczone jest całkowicie lasami, a na swoim odpływie zostało sztucznie podpiętrzone wysoką groblą. Odpływ wód z jeziora następuje w kierunku południowym poprzez mnich znajdujący się w grobli[7].
Hydronimia[edytuj | edytuj kod]
Do 1945 roku jezioro nazywane było Großer See[8]. Od niemieckiej nazwy pochodzi jego potoczne określenie używane przez okolicznych mieszkańców - Grouze[9]. 17 września 1949 roku wprowadzono nazwę Wielkie[10]. Obecnie państwowy rejestr nazw geograficznych jako nazwę jeziora podaje Jezioro Wielkie, z uwagą wg NGRP – Wielkie[11][12].
Morfometria[edytuj | edytuj kod]
Według danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 52,3 ha. Średnia głębokość zbiornika wodnego to 11,1 m, a maksymalna – 29,3 m. Lustro wody znajduje się na wysokości 32,5 m n.p.m. Objętość jeziora wynosi 5 753,0 tys. m³[4]. Natomiast A. Choiński szacuje wielkość jeziora na 46,0 ha[3]. Jeziorna jednolita część wód powierzchniowych ma powierzchnię 54 ha[13].
Według Mapy Podziału Hydrograficznego Polski jezioro leży na terenie zlewni szóstego poziomu Zlewnia jez. Wielkiego[14]. Identyfikator MPHP to 189443[14]. Powierzchnia zlewni całkowitej wynosi 11,8 km²[7].
Zagospodarowanie[edytuj | edytuj kod]
W systemie gospodarki wodnej jezioro tworzy jednolitą część wód o kodzie PLLW10908[14]. Administratorem wód jeziora jest Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu. Utworzył on obwód rybacki, który obejmuje wody Jeziora Wielkiego wraz z wodami rzeki Witna od jej źródeł do ujścia do Kanału Stara Warta (Obwód rybacki Jeziora Wielkie na rzece Witniczanka – Nr 1)[15]. Gospodarkę rybacką prowadzi na jeziorze Polski Związek Wędkarski Okręg w Gorzowie Wielkopolskim[1].
Jezioro pełni również funkcje rekreacyjne. Nad południowym brzegiem jeziora znajduje się niewielka plaża z sanitariatami, pole biwakowe, wiata na około sto osób oraz wieża widokowa, dzięki czemu jezioro jest głównym miejscem rekreacji mieszkańców pobliskiej Witnicy[7][16].
Czystość wód i ochrona środowiska[edytuj | edytuj kod]
Jezioro znajduje się na obszarze zespołu przyrodniczo krajobrazowego Jezioro Wielkie, którego celem ochrony jest zachowanie w stanie naturalnym krajobrazu Jeziora Wielkiego oraz otaczających go lasów dla celów badawczych, dydaktycznych i turystycznych. Jezioro znajduje się na obszarze Natura 2000 o nazwie Ostoja Witnicko-Dębniańska[17][18].
W latach 1997 oraz 2001 przeprowadzono badania czystości wód jeziora. W ich wyniku oceniono czystość wód na ówczesną II klasę, przy czym większość badanych wskaźników mieściła się w granicach I i II klasy. Od około 5 metrów głębokości wody jeziora były całkowicie odtlenione i wykryto tam znaczne przekroczenie związków fosforu[19]. Pomiędzy badaniami w roku 1997 i 2001 zaobserwowano nieznaczne pogorszenie się wskaźników czystości wód[20]. Oceniono, że wody jeziora są odporne na degradację, wpływ na to ma wysoka średnia głębokości, niewielka wymiana wód w ciągu roku oraz przewaga lasów w zlewni bezpośredniej, problemem jest natomiast niewielka objętość akwenu w porównaniu do długości jego linii brzegowej[21]. W 2020 wykonano klasyfikację stanu ekologicznego i chemicznego wód. Stan ichtiofauny zdecydował o umiarkowanym stanie ekologicznym, a stan chemiczny został określony jako dobry[5]. Podczas badań jezioro charakteryzowało się bardzo dużą przeźroczystością wód dochodzącą do 4,6 metra[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Wykaz wód [online], PZW Okręg Gorzów Wielkopolski [dostęp 2022-05-07] [zarchiwizowane z adresu 2022-04-17].
- ↑ a b Andrzej Richling i inni, Regionalna geografia fizyczna Polski : praca zbiorowa, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2021, s. 125-126, ISBN 978-83-7986-381-5, OCLC 1288191487 [dostęp 2022-04-02].
- ↑ a b c Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 228. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ a b c d e f g h i Jerzy Jańczak (red.), Atlas jezior Polski, t. I, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 1996, s. 84-85, ISBN 83-86001-29-1.
- ↑ a b c Ocena stanu jednolitych części wód jezior w latach 2016–2021 na podstawie monitoringu – tabela [online], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska [dostęp 2023-02-09].
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 376, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ a b c Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, Komunikat o stanie wód Jeziora Wielkiego w 2001 roku [online], zgora.pios.gov.pl, 21 lutego 2023 [dostęp 2023-02-21] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-21].
- ↑ Neudamm, Meßtischblatt nr. 3254, 1:25 000, 1936
- ↑ Jezioro Grosse - Traseo.pl [online], www.traseo.pl [dostęp 2023-04-07] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 17 września 1949 r. (M.P. z 1949 r. nr 76, poz. 947, s. 10)
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 146342
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 332, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ Wielkie. Karta charakterystyki jcwp [online], Hydroportal. Warstwa: Plany gospodarowania wodami.
- ↑ a b c Hydroportal, Informatyczny System Osłony Kraju [dostęp 2023-02-21].
- ↑ Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie: Rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu z dnia 20 grudnia 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia obwodów rybackich. e-dziennik.szczecin.uw.gov.pl, 20 grudnia 2017. [dostęp 2022-05-07].
- ↑ ZS Witnica, Pomysł na majówkę w Witnicy. Co zmieniło się nad Jeziorem Wielkim? [online], zswitnica.pl, 27 listopada 2022 [dostęp 2023-02-21] [zarchiwizowane z adresu 2022-11-27].
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Jezioro Wielkie [online], 2023.
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Obszar Natura 2000 Ostoja Witnicko-Dębniańska [online], 2023.
- ↑ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Ocena stanu czystości wód na podstawie badań wiosennych z 11-04-2001 i letnich z 26-07-2001 [online], zgora.pios.gov.pl [dostęp 2023-02-20] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-20].
- ↑ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Ocena stanu czystości wód na podstawie badań wiosennych z 26-03-1997 i letnich z 05-08-1997 [online], zgora.pios.gov.pl [dostęp 2023-02-20] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-20].
- ↑ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Ocena podatności na degradację (1997 – 2001) [online], zgora.pios.gov.pl [dostęp 2023-02-20] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-20].