Johannes van der Beeck

Johannes van der Beeck
Johannes Torrentius
Imię i nazwisko	Johannes Symonsz. van der Beeck
Data i miejsce urodzenia	1589 ; Amsterdam
Data i miejsce śmierci	przed 17 marca 1644 ; Amsterdam
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	barok
	Ważne dzieła
	Martwa natura z wędzidłem
	Multimedia w Wikimedia Commons

Johannes Symonsz. van der Beeck zw. Johannes Torrentius^[a] (ur. 1589 w Amsterdamie, poch. 17 marca 1644 tamże)^[1] – holenderski malarz barokowy.

Życiorys

Był synem kuśnierza^[1]. W latach 1609–1610 przebywał w ’s-Hertogenbosch^[1]. Przed 1612 mógł wyjechać na krótko do Hiszpanii^[1]. Następnie wrócił do Amsterdamu, gdzie w 1612 ożenił się z Neeltgen van Camp; małżeństwo było nieudane i zakończyło się po czterech latach rozwodem^[1]. W 1621 był krótko aresztowany za niepłacenie podatków^[1]. W 1625 wyjechał do Haarlemu, gdzie wstąpił do gildii św. Łukasza^[1]. W 1627 został skazany na 20 lat więzienia za bluźnierstwo, wyuzdanie i przynależność do różokrzyżowców, zaś jego obrazy publicznie spalono^[1]^[2]^[3].

Z inicjatywy ambasadora brytyjskiego w Hadze, sir Dudleya Carletona, w sprawie Torrentiusa interweniował król Karol I i doprowadził do uwolnienia artysty w 1629^[1]^[2]^[3]. Torrentius działał następnie od 1629 do 1632^[b] jako nadworny malarz w Londynie, który jednak musiał opuścić z powodu niemoralego trybu życia^[3]. Wrócił do Amsterdamu, gdzie ponownie został aresztowany i poddany torturom, w wyniku których zmarł w 1644^[1]^[2].

Życie malarza nadal budzi kontrowersje, nie wiadomo dlaczego tak ostro potraktowano go podczas procesu. Społeczeństwo holenderskie było w XVII wieku tolerancyjne i skandal jaki miał miejsce wokół malarza był zjawiskiem wyjątkowym. Zagadką pozostaje jego powrót do Amsterdamu, gdzie mógł się spodziewać kolejnego uwięzienia, gdyż złamał warunki zwolnienia^[4].

Twórczość

Twórczość Torrentiusa była znana i doceniana, wzmiankował o nim m.in. pisarz Constantijn Huygens, który cenił jego obrazy i podziwiał awanturniczy tryb życia kontrowersyjnego malarza^[4]. Artysta malował rubaszne, erotyczne sceny rodzajowe, z których część przedstawiała mistrzowskie akty w mitologicznych sceneriach. Zostały one publicznie spalone i obecnie są znane wyłącznie ze źródeł literackich^[2]. Torrentius tworzył teź martwe natury. Były to starannie skomponowane prace, w większości osadzone na ciemnym tle, przywołują na myśl twórczość Jana van de Velde (młodszego) i krąg Willema Claesz. Hedy. Na obrazach Torrentiusa szczególnie fascynujące jest odwzorowanie obiektów fizycznych, a ich trafna perspektywa pozwala przypuszczać, że użyto camera obscura^[2].

Do czasów współczesnych zachował się jedynie obraz z 1614 Martwa natura z wędzidłem^[5], znany też pod tytułem Alegoria wstrzemięźliwości. Obraz ten zainspirował Zbigniewa Herberta do nadania jego tytułu tomowi szkiców poświęconych złotemu wiekowi malarstwa holenderskiego.

Uwagi

↑ Pseudonim Torrentius, pochodzi od słowa torrens, które jest łacińskim odpowiednikiem holenderskiego beeck (strumień).
↑ RKD oraz Irene Haberland (Grove Art Online) podają, że artysta wyjechał do Londynu po 11 lipca 1630, a do Holandii wrócił między 7 listopada 1640 a 15 września 1642^[1]^[2].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Johannes Torrentius [online], RKD – Netherlands Institute for Art History [dostęp 2024-05-14] (ang. • niderl.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f IreneI. Haberland IreneI., Torrentius, Johannes [Beeck, Jan Simonsz. van der], Oxford Art Online. Grove Art Online, 2003, DOI: 10.1093/gao/9781884446054.article.T085723 [dostęp 2024-05-14] (ang.).
↑ ^a ^b ^c AntoniA. Ziemba AntoniA., Torrentius, Johannes, [w:] RobertR. Genaille, Encyklopedia malarstwa flamandzkiego i holenderskiego, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe; Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 374, ISBN 83-221-0686-6 (pol.).
↑ ^a ^b AgnieszkaA. Kostrzewska AgnieszkaA., „Martwa natura z wędzidłem” Johannesa Torrentiusa – pouczenie moralne czy ukryta ironia, „ART IFEX” (11), 2009, s. 11–16, ISSN 1644-3519 [dostęp 2024-05-14] [zarchiwizowane z adresu 2014-05-05] (pol.).
↑ Torrentius, Johannes [online], Web Gallery of Art [dostęp 2024-05-14] (ang.).

Bibliografia

Robert Genaille (red.): Słownik malarstwa holenderskiego i flamandzkiego. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1975, s. 202–203.
Ian. Chilvers: Oksfordzki leksykon sztuki. Warszawa: Arkady, 2002, s. 659. ISBN 83-213-4157-8.

Literatura dodatkowa

Abraham Bredius, Johannes Torrentius, schilder, 1589-1644, 'S-Gravenhage M. Nijhoff, 1909, dostęp online (niderl.)

Linki zewnętrzne

Johannes Symonsz van der Beeck na stronie. [dostęp 2010-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-02-28)]. (ang.).

[u1-1] Pseudonim Torrentius, pochodzi od słowa torrens, które jest łacińskim odpowiednikiem holenderskiego beeck (strumień).

[u2-5] RKD oraz Irene Haberland (Grove Art Online) podają, że artysta wyjechał do Londynu po 11 lipca 1630, a do Holandii wrócił między 7 listopada 1640 a 15 września 1642^[1]^[2].

[RKD-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Johannes Torrentius [online], RKD – Netherlands Institute for Art History [dostęp 2024-05-14] (ang. • niderl.).

[GAO-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f IreneI. Haberland IreneI., Torrentius, Johannes [Beeck, Jan Simonsz. van der], Oxford Art Online. Grove Art Online, 2003, DOI: 10.1093/gao/9781884446054.article.T085723 [dostęp 2024-05-14] (ang.).

[Ziemba-4] AntoniA. Ziemba AntoniA., Torrentius, Johannes, [w:] RobertR. Genaille, Encyklopedia malarstwa flamandzkiego i holenderskiego, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe; Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 374, ISBN 83-221-0686-6 (pol.).

[Kostrzewska-6] AgnieszkaA. Kostrzewska AgnieszkaA., „Martwa natura z wędzidłem” Johannesa Torrentiusa – pouczenie moralne czy ukryta ironia, „ART IFEX” (11), 2009, s. 11–16, ISSN 1644-3519 [dostęp 2024-05-14] [zarchiwizowane z adresu 2014-05-05] (pol.).

[WGA-7] Torrentius, Johannes [online], Web Gallery of Art [dostęp 2024-05-14] (ang.).

[a]

[1]

[2]

[3]

[b]

[4]

[5]