Kamień runiczny z Heavener
Kamień runiczny z Heavener (ang. Heavener Runestone) – rzekomy kamień runiczny mający być dowodem na osadnictwo wikingów w głębi Ameryki Północnej na długo przed Krzysztofem Kolumbem. Artefakt ma wymiary 3,7×3m i jest pokryty inskrypcją w piśmie runicznym.
Kamień znajduje się w miejscowości Heavener we wschodniej części stanu Oklahoma. Pomimo kontrowersji co do autentyczności został w 1959 roku uznany przez Oklahoma Historical Society za zabytek[1], a wokół niego powstał park Heavener Runestone Park. Istnienie kamienia zostało nagłośnione po raz pierwszy w 1923 roku, choć rzekomo był już znany w połowie XIX wieku[2].
Na powierzchni kamienia wyryto 8 znaków runicznych, z których siedem zidentyfikowano jako fuþark starszy. Ten typ pisma używany był między III/V a VII/IX wiekiem, wyszedł więc z użycia na długo przed historycznie potwierdzonymi wyprawami wikingów do Winlandii. Ósmy z wyrytych znaków nie daje się powiązać z żadnym znanym systemem pisma runicznego. Sam napis jest zagadkowo krótki i zdaniem paleografów nie zawiera żadnej sensownej treści. Zaprezentowane próby odczytu dały skrajnie rozbieżne wyniki, np. datę 11 listopada 1012 lub nazwę Glome Dal („Dolina Glome”)[1]. Krytycy zwracają uwagę na zbyt wielkie i niestarannie wykonane litery oraz zbyt duże odstępy między nimi, co nie zdarza się na żadnym ze znanych autentycznych kamieni runicznych.
Kamień z Heavener jest powszechnie uznawany za XIX-wieczny falsyfikat. Nie tylko nie znaleziono w okolicy żadnych archeologicznych śladów osadnictwa, ale też same wyprawy wikingów do południowo-centralnej części kontynentu są nieprawdopodobne, jako że najbliższe znane ich osiedla odkryto dopiero w północno-wschodniej części Kanady. Mimo to istnieje jednak nieliczna grupa amerykańskich uczonych opowiadających się za autentycznością zabytku[2].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Popular Controversies in World History. Investigating History's Intriguing Questions. edited by Steven L. Danver. T. III. Santa Barbara: ABC-CLIO, 2011, s. 9. ISBN 978-1-59884-077-3.
- ↑ a b Collaboration in Archaeological Practice. Engaging Descendant Communities. edited by Chip Colwell-Chanthaphonh and T. J. Ferguson. Plymouth: AltaMira Press, 2008, s. 74. ISBN 978-0-7591-1053-3.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kenneth L. Feder: Encyclopedia of Dubious Archaeology. From Atlantis to the Walam Olum. Santa Barbara: ABC-CLIO, 2010. ISBN 978-0-313-37918-5.