Kaplica Czaszek w Kudowie-Zdroju

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kaplica Czaszek w Kudowie-Zdroju
Symbol zabytku nr rej. 693 z 10 maja 1960[1]
Ilustracja
Wnętrze kaplicy
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kudowa-Zdrój

Adres

De iure: brak. De facto: ul. Tadeusza Kościuszki 54

Rozpoczęcie budowy

1776

Ukończenie budowy

1784

Położenie na mapie Kudowy-Zdroju
Mapa konturowa Kudowy-Zdroju, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kaplica Czaszek w Kudowie-Zdroju”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Kaplica Czaszek w Kudowie-Zdroju”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Kaplica Czaszek w Kudowie-Zdroju”
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego
Mapa konturowa powiatu kłodzkiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kaplica Czaszek w Kudowie-Zdroju”
Ziemia50°27′05,50″N 16°14′30,98″E/50,451528 16,241939
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Kaplica od zewnątrz
Grupa zwiedzających przed kaplicą

Kaplica Czaszek – zabytek sakralny znajdujący się w Kudowie-Zdroju, w dzielnicy Czermna. Kaplica położona jest w odległości ok. 1 km od centrum Kudowy, w dolinie rzeki Czermnicy.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Kaplicę zbudował w latach 1776–1784 ksiądz Wacław Tomaszek (czes. Václav Tomášek), z pochodzenia Czech, proboszcz parafii w Czermnej[2]. W 1776 r. w skarpie koło dzwonnicy w pobliżu kościoła ksiądz Tomaszek zauważył ludzkie czaszki i kości. Wezwał grabarza J. Langera i kościelnego J. Schmidta. Razem zaczęli wygrzebywać znajdujące się płytko pod ziemią szczątki. Nie spodziewali się, że natrafią na tak dużą liczbę ludzkich kości. Były to kości ofiar wojen na ziemi kłodzkiej, prawdopodobnie z czasów wojny trzydziestoletniej, prusko-austriackiej i szerzących się po niej epidemiach cholery w XVII i XVIII w. oraz z wojny siedmioletniej (1756–1763)[2]. Szczątki te pochodziły głównie z obszaru dzisiejszego cmentarza parafialnego[3].

Ksiądz Tomaszek postanowił wydobyć wszystkie szczątki. Polecił grabarzowi i kościelnemu oczyścić, wybielić kości wraz z czaszkami i zgromadzić w kaplicy. Ten fakt oraz doznany wstrząs podczas zwiedzania w 1775 r. katakumb w Rzymie zrodził pomysł wybudowania kaplicy ossuarium. Budowę kaplicy wspomaganą przez Leopolda von Leslie rozpoczęto w 1776 r.[2] Po wybudowaniu kaplicy ks. Tomaszek z grabarzem Langerem przez blisko 20 lat zbierali w rejonie Kudowy, Dusznik i Polanicy ludzkie szczątki i gromadzili je. Prace przy wystroju kaplicy trwały do 1804 r.[2] Przejęci spotkaniem z przemijalnością świata i śmierci, ks. Tomaszek i grabarz Langer postanowili, aby 20 lat po śmierci ich szczątki też spoczęły w tym miejscu. Ks. Tomaszek zmarł w 1804 r.

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Niewielka barokowa kaplica murowana posadowiona na podstawie kwadratu, usytuowana została pomiędzy kościołem św. Bartłomieja a wolnostojącą dzwonnicą. Ściany i sklepienie wnętrza kaplicy pokrywa ok. 3 tys. ciasno ułożonych czaszek i kości ludzkich, ofiar wojen oraz epidemii chorób zakaźnych[2]. Dalsze 20–30 tys. szczątków leży w krypcie pod kaplicą. Na ścianie głównej znajduje się niewielki skromny ołtarz z barokowym krucyfiksem, na którym leżą ciekawsze okazy czaszek[2]. Wśród kości udowych i czaszek ułożonych warstwami przy ścianach kaplicy znajdują się dwie drewniane rzeźby aniołów, jeden z trąbką i napisem łacińskim „Powstańcie z martwych”, drugi z wagą i napisem łacińskim „Pójdźcie pod sąd”. Przed wejściem stoi pomnik z trójjęzycznym napisem po niemiecku, czesku i polsku: „Ofiarom wojen ku upamiętnieniu, a żywym ku przestrodze 1914”.

W kaplicy eksponowane są czaszki: grabarza Langera, sołtysa Czermnej i jego żony, czaszka Tatara (świadczy o tym jej anatomia), czaszka ze zmianami chorobowymi oraz kość udowa człowieka o wzroście ok. 2 metrów (prawdopodobnie Szweda), źle zrośnięta kość kończyny[2]. Ślady kul nosi czaszka sołtysa Martinca, który w czasie wojny siedmioletniej (1756–1763) został rozstrzelany przez Prusaków za to, że przeprowadzał wojska austriackie przez Błędne Skały[2]. Jego żona zginęła od ciosu ostrym narzędziem (ślad na czaszce), próbując zasłonić męża własnym ciałem[2].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2011-09-07].
  2. ↑ a b c d e f g h i Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 310. ISBN 978-83-89188-95-3.
  3. ↑ Cmentarz parafii pw. Św. Bartłomieja, Czermna, Kudowa Zdrój [online], cmentarze24.pl [dostęp 2021-09-22] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Parafie dekanatu kudowskiego
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kaplica_Czaszek_w_Kudowie-Zdroju&oldid=71496300”