Karłówka
| Prosciurillus | |||
| Ellerman, 1947[1] | |||
 Karłówka mysia (P. murinus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
karłówka | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Gatunki | |||
| |||
Karłówka[2] (Prosciurillus) – rodzaj ssaków z podrodziny wiewiórczaków (Nannosciurinae) w obrębie rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae).
Rozmieszczenie geograficzne
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące endemicznie w Indonezji na Celebes i okolicznych wyspach[3][4][5].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 102–195 mm, długość ogona 55–190 mm; masa ciała 42–210 g[4][6].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1947 roku brytyjski teriolog John Ellerman w artykule zatytułowanym Notatki na temat niektórych azjatyckich gryzoni z Muzeum Brytyjskiego, opublikowanym w czasopiśmie „Proceedings of the Zoological Society of London”[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) karłówka mysia (P. murinus).
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]Prosciurillus: gr. προ pro ‘przed, blisko’; rodzaj Sciurillus O. Thomas, 1914 (tropikowiórka)[1].
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące gatunki[7][6][3][2]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[2] | Podgatunki[4][3][6] | Rozmieszczenie geograficzne[4][3][6] | Podstawowe wymiary[4][6][a] | Status IUCN[8] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
.JPG) |
Prosciurillus leucomus | (S. Müller & Schlegel, 1844) | karłówka biaława | 2 podgatunki | północny Celebes i wyspa Lembeh); zakres wysokości: do 1700 m n.p.m. | DC: 16,5–18,8 cm DO: 14–19 cm MC: brak danych |
LC |
 |
Prosciurillus alstoni | (J. Anderson, 1879) | gatunek monotypowy | środkowy, wschodni i północno-wschodni Celebes oraz wyspy Kabaena i Buton; zakres wysokości: 30–1200 m n.p.m. | DC: 15,7–19,5 cm DO: 13,5–18 cm MC: 135–210 g |
NT | |
| Prosciurillus weberi | (Jentink, 1890) | karłówka sulaweska | gatunek monotypowy | południowe Celebes (wybrzeża północno-zachodniej Zatoki Bone); granice zasięgu słabo poznane; zakres wysokości: 100–900 m n.p.m. | DC: około 18,7 cm DO: około 14,2 cm MC: brak danych |
VU | |
 |
Prosciurillus topapuensis | (Roux, 1910) | gatunek monotypowy | środkowy Celebes (wyżyny od jeziora Danau Lindu do gór Latimojong); zakres wysokości: 350–2800 m n.p.m. | DC: 15,5–19 cm DO: 12–16,5 cm MC: 150–210 g |
NT | |
 |
Prosciurillus rosenbergii | (Jentink, 1879) | karłówka sangirska | gatunek monotypowy | wyspa Sangir Besar; zakres wysokości: do 1000 m n.p.m. | DC: około 19 cm DO: około 18 cm MC: brak danych |
EN |
 |
Prosciurillus murinus | (S. Müller & Schlegel, 1844) | karłówka mysia | gatunek monotypowy | Celebes (wraz z wyspami Talisei i Lembeh oraz Wyspami Sangihe); zakres wysokości: do 2200 m n.p.m. | DC: 10,2–15 cm DO: 5,5–12 cm MC: 42–110 g |
LC |
| Prosciurillus abstrusus | J.C. Moore, 1958 | karłówka skryta | gatunek monotypowy | południowo-wschodni Celebes (góry Mekongga); zakres wysokości: 1500–2000 m n.p.m. | DC: 11,5–14,8 cm DO: 7,2–13 cm MC: brak danych |
NT |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, NT – gatunek bliski zagrożenia, VU – gatunek narażony, EN – gatunek zagrożony.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c J.R. Ellerman. Notes on some Asiatic Rodents in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 117 (1), s. 259, 1947. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1947.tb00509.x. (ang.).
- ↑ a b c Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 202. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 588. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 718–719. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Prosciurillus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-10].
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 377. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ N.S. Upham, C.J. Burgin, J. Widness, M.A. Becker, H. Handika, J.S. Zijlstra & D.G. Huckaby: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.3) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-10-21]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Prosciurillus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-04-05]. (ang.).